MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 449
baycan milli istiqlalı) milli özünəməxsusluqlarının təməl daşları qoyulmuşdu. Bu ideyaların arasında türkçülük siyasi-ideoloji bir ideya kimi, islamçılıq və qərbçiliklə müqayisədə bir qədər gec təşəkkül tapsa da, Azərbaycan xalqının həyatında mühüm rol oynamış və Azərbaycan dövlətçiliyinin yaranmasında həlledici faktor olmuşdur. Xüsusilə, 1910-1920-ci illərdə türkçülüyün Azərbaycanda milli forması olan azərbaycançılıq əsasında müstəqil və milli Azərbaycan ideyası yaranmışdı. Bir sözlə, bütün hallarda, milli dövlətçiliyin əsas prinsipi «üçlük» düsturu, xüsusilə də türkçülük əsasında qurulmuşdur. Bu mənada, hazırda bəzi ideoloqların hər cür vasitə ilə XX əsrin əvvəllərindəki türkçülüyü və azərbaycançılığı bir-birindən tamamilə fərqli ideyalar kimi yozmalarının heç bir əsası yoxdur. Bizə elə gəlir ki, o dövrdə türkçülük əsasında meydana çıxmış azərbaycançılıq Azərbaycan türklüyü və
Azərbaycan türkçülüyünün milli dövlətçilik ifadəsidir. Bu zaman isə, ümumi türkçülükdən fərqləndirilməsi baxımından Azərbaycan türklüyünün «azərbaycanlılılq» və Azərbaycan türkçülüyünün isə «azərbaycanizm»-«azərbaycançılıq» (azərbaycançılıq) kimi ifadə olunması mümkündür. Yəni ümumi türkçülükdən Azərbaycan türklüyü – «azərbaycanlılıq», Azərbaycan türkçülüyü – «azərbay- cançılıq» yaranmışdır. Beləliklə, XX əsrin əvvəllərində türkçülüyün doğurduğu Azərbaycan türkçülüyü ideyası olmuş, onun nüvəsində də Azərbaycan türkləri durmuşdur. Bir sözlə, həmin dövrdə «azərbaycançılıq» anlayışına, ən yaxşı halda türkçülüyün bir qolu kimi, yəni Azərbaycan türkçülüyü mənasında müraciət olunmuşdur. Azərbaycan milli ideoloqları Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Nəsib bəy Yusifbəyli, Əlimərdan bəy Topçubaşı, Mirzə Bala Məmmədzadə və başqaları da «milli Azərbaycan»,
|