MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

451 

Bütün  bunları  nəzərə  alaraq  çağdaş  dövrdə  akademik 

Y.Qarayev    yazırdı  ki,  «ən  yeni  Azərbaycan  ideologiyasının 

öndəri  olan  Rəsulzadə  ilk  Azərbaycan  Cümhuriyyətinin  də 

banilərindən  biri  olmuşdu»  [36,  3].  Belə  ki,  «azərbaycançılıq» 

ideologiyası  yalnız  Müsavatın  proqramında  təzahür  etmiş  və 

Azərbaycan  Cümhuriyyətində  əməli  gerçəkliyini  tapmışdır  [36, 

81]. Yəni onlar, bununla da siyasi-ideoloji anlamda türklərin vahid 

dövlət  (məsələn,  Turan  dövləti  kimi)  yaratmasından  deyil,  ayrı-

ayrı  müstəqil  türk  dövlətlərinin  mövcudluğu  ideyasından  çıxış 

etmişlər. Çünki o zaman da, indinin özündə də vahid Türk dövləti-

Turan ideyası istər türklərin öz daxilində, istərsə də başqa millətlər 

tərəfindən  birmənalı  qarşılanmamışdır.  Ona  görə  də  milli 

ideoloqların  əksəriyyəti  turançılığı,  türk  birliyini  mənəvi  məsələ 

kimi  qəbul  edərək,  siyasi-ideoloji  baxımdan  müstəqil  türk 

dövlətləri ideyasını dəstəkləmişlər.  

Nizaməddin  Şəmsizadə  də  «Azərbaycançılıq»  kitabında 

yazır ki, XIX  əsrin sonu  – XX  əsrin əvvəllərində formalaşan və 

Azərbaycan  Cümhuriyyətinin  yaranması  ilə  nəticələnən  milli 

ideologiya  əslində  «özündə  türkçülük,  islamçılıq  və  Qərb 

dəyərlərini  birləşdirən»  azərbaycançılıq  olmuşdu  [208,  50]. 

Azərbaycançılıq  isə  üç  təməl  üzərində  bərqərar  olur:  türkçülük, 

islamçılıq və vətənçilik. Hətta, N.Şəmsizadəyə görə, türkçülük də 

Azərbaycan xalqının milli idealı – məfkurəsidir [208, 116]. Onun 

fikrincə,  bütün  bunlar  isə  azərbaycançılığı  türkçülüyə  qarşı 

qoymur  [208,  117].  Çünki  azərbaycançılıq  islamçılıqdan, 

türkçülükdən,  hətta  şamançılıq  və  şumerçilikdən  də  qədimdir 

[208, 118]. 

Bu 

baxımdan, 

hazırda 

azərbaycançılığın 

əsas 

ideoloqlarından  akademik  Ramiz  Mehdiyevin  qeyd  etməsi  ki, 

«azərbaycançılıq» anlayışı milli siyasi diskursda yaxın vaxtlardan 

---