MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 473
etməsi təbiidir. Daşdəmirovun məntiqi ilə gərək Azərbaycan türkləri 19-cu əsrdə çar Rusiyası tərəfindən onun milli mənlik şüuruna yeridilən «tatar» etnonimindən də imtina etməməli idilər. Axı unutmamalıyıq ki, bir əsr bundan əvvələ qədər «yuxarıdan aşağıya» zorla qəbul etdirilən assimilyasiya nəticəsində dilimiz, millətimiz, ədəbiyyatımız, mədəniyyətimiz, məktəblərimiz «tatar» adlandırılırdı. Hətta, çarizmin bu «yuxarıdan aşağıya» yönəlmiş müstəmləkəçilik siyasəti nəticəsində bəzi ziyalılarımız da «tatar» etnonimindən istifadə edirdilər. Ancaq 1900-1920-ci illərdə Ə.Hüseynzadənin, Ə.Ağaoğlunun, M.Ə.Rəsulzadənin, N.Yusifbəylinin və
başqalarının müəyyənləşdirdikləri milli ideologiya nəticəsində Azərbaycan xalqı bu dəfə «yuxarıdan aşağıya» məcburi siyasətlə deyil, əksinə «aşağıdan yuxarıya» təklif edilən təbii istəklə, qısa bir müddətdə türk etnonimi adına qovuşmuşdu. Halbuki çar Rusiyası və SSRİ ideoloqları uyğun olaraq «tatar» və «azərbaycanlı» kimlikləri formalaşdırmaq üçün onillərlə vaxt sərf etməli olmuşlar. Bu baxımdan hesab edirik ki, Ə.Daşdəmirov azərbaycançılıq və türkçülük məsələsinə qismən obyektiv şəkildə yanaşmış, əsasən subyektiv mövqedən çıxış etmişdir. Məhz məsələyə subyektiv yanaşmanın nəticəsidir ki, akademikin fikrincə, çağdaş dövrdə Azərbaycan xalqı türk ideyasına deyil, «azərbaycanlı» etnoniminə sahib çıxmaqla mühafizəkarlıq etmişdir: «Türk ideyası bəlkə ona görə Azərbaycan mənlik şüurunu inhisara ala, çoxməsaməli Azərbaycan etnikliyini tamamilə özünə hopdura bilmədi ki, Azərbaycanın etnik mədəniyyəti müasir mərhələdə də yetərincə möhkəm mühafizəkarlıq nümayiş etdirdi. Görünür, elə buna görə etnonimlə, dillə manipulyasiya baş tutmamışdır» [72, 142].
|