MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 491
anlayışından geniş istifadə edilməyə başlandı. Məsələn, Azərbaycan türk mütəfəkkirlərindən Səməd Vurğun, Rəsul Rza və başqaları əsərlərində «Azəri yurdu» [225 a , 101], «Azəri oğlu» [224 b , 127; 195 a , 172], «Azəri xalqı» [195 a ,
a , 161] anlayışlarına müraciət etmişlərdir. Hətta,
1960-cı illərdə
AKP MK-nın
rəhbərlərindən Şıxəli Qurbanov Azərbaycan türklərinin «azəri» milləti olmasını geniş şəkildə təbliğ etmişdir. Bunun təsiri altında Fikrət Qoca «Azəriyəm» (1966), Məmməd Araz «Azəri qızı» (1968) isə şeirlərini qələmə almışdır [138 a , 16;
25 a , 218]. F.Qoca yazırdı: «Od oğluyam, alovlardan doğuldum, Alovlana-alovlana, İlk bahardan doğuldum, Lalə kimi yana-yana. Onunçün də baxışımın, Odlara var bənzəri. Azəriyəm, azəri» [138 a , 16]. Həmin dövrdə «azəri» milləti nəzəriyyəsinə qarşı çıxan Xəlil Rza isə şeirlərindən birində bunu, qədim bir millətin başına açılan oyun kimi ifşa etmişdir: «Dəb düşdü bir arada «Azər», «Azəri» sözü. Şadlandırmaq istədi guya qəzetlər bizi… Mən çırpıram bu sözü maskalanmış üzlərə. Mən nifrət bəsləyirəm saxtakarın dilində odu keçmiş sözlərə [195 c , 84].
Sovet-Rus və İran-Fars ideoloqlarının «azəri» nəzəriy- yəsi o qədər geniş ölçülü olmuşdur ki, 1920-1930-cu illərdən başlayaraq Türkiyədə də Azərbaycan türklərinə münasibətdə bu anlayışdan geniş istifadə edilməyə başlandı. Doğrudur, ilk vaxtlarda Türkiyədə «azəri» sözü tək işlədilmir, əksər halda «azəri türkü», «azəri türkcəsi» anlayışları ilə bir yerdə çəkilirdi. Məsələn, Azərbaycan milli ideoloqu Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin Türkiyədə nəşr etdiyi jurnal «Azəri türk» adlanırdı. Mühacirətdəki milli şairimiz Almas İldırım şeirlərində «Azəri türk» ifadəsini işlədirdi [116, 150]. |