MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 501
yozulur. Bununla da iddia olunur ki, türkçülük yalnız türklərin maraqlarını müdafiə edən ideyadır. Ancaq bu doğurdanmı belədir? Bizə elə gəlir ki, burada problem yalnız türkçülüyün digər etnosların maraqları ilə uzlaşıb-uzlaşmaması ilə deyil, həm də qeyri-türk etnosların özlərinin buna hansı münasibət bəsləməsi ilə bağlıdır. Bunun üçün 20-ci əsrdə Türkiyə və Azərbaycanda baş verən siyasi-ideoloji proseslərə nəzər salmaq yetərlidir. Məsələn, 1920-1930-cu illərdə türkçülüyün yalnız Türkiyə türklərinin deyil, bütün türk xalqları açısından daha geniş anlam kəsb etdiyi bəyan edilərək, onun əvəzində konkret Türkiyədə yaşayan türk və qeyri-türk vətəndaşların birliyini hədəfləyən xalqçılıq, millətçilik, inqilabçılıq, dünyəvilik, respublikaçılıq və dövlətçilik irəli sürülmüşdür [216 a , 141]. Burada məqsəd türk olmayan azsaylı etnik qrupların mənafeyini nəzərə almaq idi. Halbuki Türkiyə Cümhuriyyət qurulana (1923) qədər Z.Gökalpın müdafiə etdiyi türkləşmək, müasirləşmək və islamlaşmaq «düsturu» Türkiyə türklərinin əsas ideologiyası idi. Özü də bu ideologiyanın arasında türkçülük ideyası aparıcı rola malik idi. Bununla belə,
Türkiyə Cümhuriyyətinin qurulmasından sonra türkçülük ideyası müəyyən mənada arxa plana keçirilməyə başladı və onun yerini müəyyən mənada türkiyəçilik, xalqçılıq, ya da dövlətçilik ideyaları tutmağa başladı. Bununla da, türkçülükdən imtina olunmasa da, ancaq onun Türkiyədə əsas ideya kimi rolu bir qədər məhdudlaşdırıldı. Belə ki, bir tərəfdən türk dili rəsmi dil elan olunub, vahid türk millətinin olması barədə müədəalar Ana Yasada öz əksini tapsa da, digər tərəfdən vahid Türk milləti dedikdə etnik deyil, siyasi millət nəzərdə tutulurdu. Bu siyasi
|