Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

21 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

 

 

GaSe KRİSTALLARINDA İKİNCI HARMONİKANIN GENERASİYASI 

Aygül  CAVADZADƏ 

Bakı Dövlət Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Layvari quruluşa malik A

3

B

6

 yarımkeçirici birləşmələri arasında GaSe kristalları optoelektronika üçün ən perspektivli 

materiallardan biri hesab olunur. Bu kristallar kifayət qədər böyük həssaslığa ( hətta ~350 K temperaturunda), eləcə  də  

0.30÷0.63 mkm və 0.65÷1.80 mkm dalğa uzunluğu intervalında optik şəffaflığa malikdirlər. Layların daxilində güclü ion-

kovalent rabitəsinin və laylar arasında “C” oxu boyunca zəif Van-der-Vaals rabitələrinin olması, həmçinin kristalların 

elektrik, optik, istilik, mexaniki xassələrinin güclü anizotrop olması onlarda baş verən tarazlıqda olmayan elektron 

hadisələrinin müxtəlif anomallığına səbəb olur. 

GaSe kristallarının layvari quruluşa malik olması kontakt strukturlarının, işıq qəbuledicilərinin, işıq mənbələrinin və 

həmçinin bistabil düzləndiricilərinin hazırlanması üçün bu kristalları çox perspektiv edir. Bu kristalların yüksək 

fotohəssaslıqlı düzləndirici xüsusiyyəti və spektrin görünən hissəsində injeksiya əsasında yaradılmış effektiv elektrolüminis-

sensiya xassəsi, onlar əsasında müxtəlif generatorların, çoxsayılı yarımkeçirici cihazların, dinistorların, tristorların, işıq 

triqqerlərinin, “S” volt-amper xarakterli işıq mənbələrinin hazırlanmasına imkan verir. Bir maraqlı faktda ondan ibarətdir ki, 

bu maddələr mənfi fotokeçiricilik, məxsusi fotokeçiriciliyin infraqırmızı sönməsi, induksiyalanmış  aşqar fotokeçiricilik 

xassələrinə də malikdirlər.  

Yuxarıda sadalanan bu xüsusiyyətlər GaSe kristallarının fotohəssas spektrini genişləndirməyə ( ~2.60 mkm ), onların 

fotoelektrik xassələrini idarə etməyə  və onlar əsasında optoelektronikada vacib olan işıq qəbuledicilərinin və düzlən-

diricilərinin hazırlanmasına imkan verir. 

GaSe kristalları qeyri-xətti optik hadisələri müşahidə etmək üçün ən vacib yarımkeçirici materiallardan biridir. Təsa-

düfü deyildir ki, bu kristallarda lazer şüalarının tezliyinin effektiv dəyişməsi baş verir. Hətta femtosaniyəli neodim lazerinin 

təsiri ilə (λ=1.06 mkm) tetraherst oblastında (λ=300 mkm) işləyən yeni lazer yaratmaq mümkün olmuşdur. Bundan əlavə 

GaSe kristallarında çoxfotonlu udma hadisəsi, optik bistabillik, parametrik generator və digər qeyri-xətti optik hadisələr 

müşahidə olunmuşdur. 

Təqdim olunan işGaSe kristallarında neodim lazerinin təsiri ilə yaranan ikinci harmonika hadisəsinin təcrübi tədqiqinə 

həsr olunmuşdur. 2-ci harmonika hadisəsi dedikdə güclü lazer şüalarının təsiri ilə  ω tezlikli elektromaqnit dalğasının 2ω 

tezlikli şüalara çevrilməsi nəzərdə tutulur. Bu hadisə lazer şüaları qeyri-xətti mühitdən keçdikdə qeyri-xətti polyarizasiyanın 

yaranması hesabına baş verir. 

---