Milliy hisoblar tizimi

Yechish:
YAICH = M_p+ M_i + B+ M_h +  TICH +  TM = M_p(680) + M_i( 20) + B(30) + M_h(4)+ +  TICH (TICH₀(54) - TICH_b(44)) +  TM TM₀(120) – TM_b(104)= 760 mln so’m

2. 
   YAICH moliyaviy korxonalarda quyidagicha hisoblanadi:
   

Banklar uchun:
YAICH  F₁  F₀  U,
bu yerda:
F_{1 -_} foiz, bankning moliyalashtirishdan olgan mablag’i;
Fo — foiz, aholining erkin moliyaviy resurslarini jalb qilganligi (bankning erkin mablag’isiz) uchun bankning to’lagan mablag’i;
U – banklarning mijozlarga ko’rsatgan xizmatlari qiymati.

bu yerda:
Sug’urta kompaniyalari uchun:
YAICH  SM  SQ F  TR,

SM -sug’urta mukofoti, sug’urta kompaniyalariga to’langan sug’urta badallari;
SQ- sug’urta qoplamasi, u sug’urta kompaniyasi tomonidan to’lanadi;
F - sug’urta kompaniyasining sug’urta rezervlarini investitsiya jarayonlariga jalb etib, olgan foizlari;
TR- sug’urta texnik rezervlarining o’zgarishi.

2-misol. Tijorat banklarining iqtisodiy faoliyatini ifodalovchi quyidagi shartli ma’lumotlar asosida bankning YAICHni hisoblang(mln so’m):

1. 
   Banklarning kreditlashdan olgan foizlari 650;
   
2. 
   Aholi qo’ygan depozitlarga to’langan foizlar 455;
   
3. 
   Bankning mijozlarga ko’rsatgan xizmatlaridan tushum 25;
   

Yechish:
Yuqorida qayd etilgan formula orqali bankning ko’rsatgan YAICH aniqlaymiz:
YAICH  650  455 25  220 mln so' m.


3-misol. Sug’urta kompaniyasining quyidagi shartli ma’lumotlari asosida yalpi ko’rsatgan xizmatini asosiy va ishlab chiqaruvchi baholarda hisoblang(mln so’m)

1. 
   Sug’urta mukofoti 18042,0
   
2. 
   Sug’urta qoplamasi 15721,0
   
3. 
   Sug’urta texnik rezervlarining o’zgarishi 1538,0
   
4. 
   Sug’urta kompaniyasining sug’urta rezervlarini investitsiya jarayonlariga jalb etishdan olgan foizlari 893,0
   
5. 
   Mahsulot solig’i 202,0
   

teng:
Yechish:
Yuqorida qayd etilgan formulaga asosan sug’urta kompaniyasining YAICH

1. 
   YAICH ishlab chiqarish bahosida=18042,0-15721,0-1538,0+893=
   

=1676 mln so’m.

2. 
   YAICH asosiy bahoda=1676-202=1474,0 mln so’m.
   

2. 
   Davlat boshqaruv idoralari va uy xo’jaliklariga xizmat ko’rsatuvchi notijorat tashkilotlarida YAICH quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
   

Nobozor xizmatlari bo’yicha:
YAICH_nb  OI  MX  ICHS  ICHSU  AFI ,
bu yerda: OI - oraliq iste’moli uchun sarflangan tovarlar va xizmatlar qiymati;
MX - yollangan xizmatchilarning mehnat haqi; (ICHS –ICHSU)- ishlab chiqarishga sof soliq; ICHS - ishlab chiqarish solig’i;
ICHSU - ishlab chiqarishga berilgan subsidiya;
AFI - asosiy fondlar iste’moli.

4. 
   misol. Quyidagi shartli YAICHni hisoblang(mln so’m):
   

1. 
   Xizmatchilarning mehnat haqi 1550
   
2. 
   Mukofot puli 390
   
3. 
   Kantstovarlar va xo’jalik xarajatlari 630
   
4. 
   Amortizatsiya ajratmalari 150
   
5. 
   Avtotransport xizmatlari haqi 250
   
6. 
   Kommunal xizmatlari haqi 380
   
7. 
   Aloqa xizmatlari haqi 350
   
8. 
   Binolarni joriy ta’mirlash xarajati 400