Modernizatsiyalash jarayonlari

Ko‘rish qobiliyati buzilgan bolalarni ommaviy, umumiy o‘rta ta’lim 
maktablarida korreksion o‘qitish va tarbiyalash. 
Ko‘rish qobiliyati buzilgan bolalar bilan ish olib borayotgan o‘qituvchi 
korreksion ishlarning o‘ziga xos jihatlarini bilishi zarur.
Refraktsiyasi anomaliyali bolalar tuzatuvchi ko‘zoynak taqishlari kerak. 
Lekin ko‘zoynak taqishda bolalar pedagogning ularga diqqat bilan 
munosabatda bo‘lishlariga muhtojlik sezadilar. Maktabda va uyda o‘quv 
ishlarini bajarishda sanitar-gigiyenik talablarga amal qilish lozim. Ko‘rishida 
nuqsoni bo‘lgan bola uchun ish o‘rni to‘g‘ri va yetarlicha yoritilgan bo‘lishi 
kerak. Bunday bola deraza yonidagi birinchi yoki ikkinchi qatorga o‘tkazilishi 
kerak. Yaqinni ko‘radigan bola ham doskaga yaqinroq birinchi yoki ikkinchi 
partaga o‘tkazilishi zarur. Uzoqni ko‘radigan bola esa, aksincha, doskadan 
uzoqroqqa oxirgi partaga o‘tkazilishi talab etiladi.
O‘qituvchi o‘quvchining doska, jadval va xaritadagi o‘quv materiallarini 
qabul qilishi va tushunishini nazorat qilib borishi kerak. Anomal refleksiyali 
bolalarda ko‘zi charchashi ko‘p kuzatiladi. Shuning uchun dars paytida ularga 
ko‘rish ishlarini boshqa turdagi ishlar uyg‘unlashtirib berishi zarur. Anomal 
refleksiyali bola 10-15 minut davomida intensiv ko‘rish ishlarini bajargandan 
keyin bir necha minut uzoqqa (doska yoki derazaga) qarashi keraq bu ko‘rish 
charchog‘ining bartaraf etilishiga yordam beradi. 
Ko‘rish qobiliyati ancha og‘ir bo‘lgan – ko‘r va yomon ko‘radigan bolalarni 
o‘qitish maxsus ta’lim muassasalarida amalga oshiriladi. Ba’zan ko‘rish 
qobiliyati og‘ir buzilgan bolalar ommaviy umumiy o‘rta ta’lim maktablariga 
qabul qilinadilar. Bunday vaziyatda anomal bolalar uchun maxsus sharoitlarni 
yaratish zaruriyati yuzaga keladi.

---

512 
O‘z sinflarida og‘ir ko‘rish qobiliyati buzilgan bola bo‘lgan o‘qituvchilar 
bolaga differentsial yondashuv asosida munosabatda bo‘lishlari zarur. Buning 
uchun sinfdagi o‘quvchilarning soni 15 nafardan oshmasligi, sinf xonasi 
yaxshi yoritilgan, ko‘rish qobiliyatida nuqsoni bo‘lgan bolaning ish o‘rni esa 
ko‘shimcha yoritilgan bo‘lishi kerak. O‘quv-tarbiyaviy ishlar jarayonida 
o‘qituvchining nutqi katta ahamiyatga ega bo‘ladi. Uning nutqi aniq,
tushunarli, ifodali bo‘lishi zarur. O‘qituvchi o‘zining har bir harakati 
mohiyatini so‘z yordamida sharhlab borishi,
Sinfida ko‘r yoki yomon ko‘radigan bola bo‘lgan o‘qituvchi ularning 
individual xususiyatlari va imkoniyatlarini bilishi, ular normal ko‘radigan 
tengdoshlaridan farq qilishlarini yaxshi anglashi maqsadga muvofiqdir.