Mövzu 1: Büdcənin sosial- iqtisadi mahiyyəti və funksiyaları

KitabYurdu.az 
13

---

3 
sistemi iki həlqədən – dövlət büdcəsindən və yerli özünüidarəetmə 
orqanlarının sərəncamında olan yerli büdcələrdən ibarətdir. 
Federativ ( birləşmiş) dövlət – elə dövlət quruluşudur ki,burada bir 
dövlətin tərkibinə daxil olan dövlət qurumu və ya inzibati- ərazi qurumu
xüsusi dövlətçiliyə malikdir və mərkəzlə bölüşdürülmüş səlahiyyətlər 
çərçivəsində onların müəyyən siyasi müstəqilliyi mövcuddur. 
Federativ 
dövlətlərdə 
büdcə 
sistemi 
üç 
həlqədən- 
federal 
büdcədən,federasiya üzvlərinin büdcəsindən və yerli büdcələrdən ibarətdir. 
Federativ büdcə sisteminə ABŞ, Kanada, Almaniya, Rusiya Federasiyasının
büdcə sistemini aid etmək olar. 
Unitar dövlətlərdə büdcə sistemində əsas aparıcı rol dövlət büdcəsinə 
məxsusdur. Yerli büdcələr, adətən tabe rol oynayırlar. Lakin bu, yerli 
büdcələrin ölkənin iqtisadi həyatında az əhəmiyyətə malik olduğu göstərmir. 
Məsələn, Azərbaycan Respublikasında yerli büdcələrin əhəmiyyəti getdikcə 
artır və yerli idarəetmə orqanlarının hüququ vəzifələri genişləndikcə, 
onların maliyyə bazası olan yerli büdcələrin də həcmi yerli təsərrüfatın 
inkişafında rolu artır. 
Konfederativ ( ittifaq) dövlət- müəyyən siyasi və hərbi məqsədlərə nail 
olmaq üçün suveren dövlətlərin daimi ittifaqıdır. Belə dövlətlərin büdcəsi 
konfederasiyaya daxil olan dövlətlərin üzvlük haqları əsasında formalaşır. 
Bu dövlətlərin – konfederasiya üzvlərinin öz büdcələri və vergi sistemi 
fəaliyyət göstərir. 
Unitar dövlət olan Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcə sisteminə 
aşağıdakı büdcələr daxildir: 
-
respublika büdcəsi; 
-
yerli büdcələr( yerli özünüidarəetmə büdcələri) 
Ümumiyyətlə, 
Azərbaycan Respublikasında büdcə sistemi 
Azərbaycan 
Respublikasının 
dövlət 
büdcəsi, 
Naxçıvan 
Muxtar 
Respublikasının büdcəsi və ya yerli büdcələr təşkil edir. 
Azərbaycan Respublikasında büdcə iştirakçılarının hüquqi statusu 
aşağıdakılarla tənzimlənir: 
1) Azərbaycan Respublikasının “Büdcə sistemi haqqında Qanun” ilə ( 2 
iyun , 2002- ci il)