Mühazirə: 0 saat Məşğələ: 30 saat Kredit sayı: m ü n d ə r I c a t

2.1. Əsasnamə 
> Əsasnamə - 
idarə və müəssisənin yaradılma qaydalarını, hüquq və vəzifələrini, quruluşunu, 
bütünlükdə işlərinin təşkilini müəyyənləşdirən hüquqi aktdır. Əsasnamədə həm də ayrı-ayrı 
vəzifəli şəxslərin hüquq və cavabdehlikləri göstərilir. Əsasnamə yeni idarə və təşkilat yaradılan 
zaman tərtib edilir.'Bu sənəd nümunəvi və fərdi ola bilər. 
Fərdi əsasnamə ayrı-ayrı idarə, müəssisə və təşkilatların struktur bölmələri üçün nümunəvi 
əsasnamənin əsasında hazırlanır. Nümunəvi əsasnamə yuxarı idarəetmə orqanları tərəfindən, 
fərdi əsasnamə isə idarə, müəssisə və təşkilat rəhbərləri tərəfindən təsdiq edilir. 
^Əsasnamənin forrnulyarında aşağıdakı rekvizitləri olmalıdır: müəssisənin adı, təsdiqetmə qrifı, 
sənədin adı, hazırlanma yeri, tarixi, indeksi, sərlövhəsi, razılaşdırma qrifı, vizalar və mətn. 
Əsasnamənin mətni aşağıdakı bölmələrdən ibarətdir: 
1. Ümumi müddəalar (yaranacaq təşkilatın, sənədin məqsədi və vəzifələri müəyyənləşdirilir); 
2. Təşkilat vahidliyi (struktur bölmələri və onların qarşılıqlı əlaqələri); 
' 3. Fəaliyyətin reqlamentləşməsi (idarəetmə forması, vəzifəli şəxslərin hüquq və vəzifələri); 
4.Müəssisənin vəsaitləri (vəsaitin mənbələri və istifadə qaydaları); 
•5. İstehsal - hesabat fəaliyyəti; 

---

47 
-6. Müəssisənin ləğv edilməsi və ona cavabdehlik. 
:Əsasnamə ilə həmçinin müvəqqəti yaradılmış "komissiya, qrup və büronun hüquqları müəyyən 
edilir 
Sərəncamverici sənədlər 
Təşkilati-sərəncamverici sənədlərin ən mühüm hissəsini sərəncamverici sənədlərin tutur. Bu 
sənədlər hüquqi əsaslarını qanunlar və yuxarı orqanların konkret tapşırıqları təşkil edir. Eyni 
zamanda sərəncam fəaliyyətlərin həyata keçirilməsi və idarə aparatının işini hüquqi cəhətdən 
tənzim etmək zərurətindən irəli gəlir. Sərəncamverici sənədlər idarəetmə orqanının vəzifəli 
şəxsinin vahid və birbaşa fəaliyyətini təmin edir. Onlarda olan məlumatlar idarəetmə orqanının, 
xüsusi müəssisələrin aşağıdakı əsas funksiyalarını tənzimləyir: 
-
quruluş bölməsinin yaradılması və onun fəaliyyət metodlarının, vəzifələrinin, 
funksiyalarının təyini; 
-
quruluş bölmələrinin və onlara rəhbərlik edən vəzifəli şəxslərin hüquqlarının, vəzifələrinin 
və cavabdehliklərinin müəyyənləşdirilməsi; 
-
vahidi il ik və kollegialhq əsasında sərəncamverici! ik fəaliyyəti üzərində bölgülər; 
-
dövlət orqanlarının və müəssisələrin işinin təşkil edilməsi; 
-
istehsalat fəaliyyətinin təşkili; 
-
xidməti işçilərin təyinatı. 
Sərəncamverici fəaliyyət fərmanlarla, əmrlərlə, sərəncamlarla, qərarlarla və göstərişlərlə 
sənədləşdirilir. Qərarlar və sərəncamlar ümumi dövlət sənədi hesab olunur və danışıqsız yerinə 
yetirilirlər. 
Başqa sənədlərə nisbətən təşkilatların qərar və sərəncamları ən yüksək hüquqi qüvvəyə malikdir. 
Dövlət orqanlarının qərarları, sərəncamları, əmrləri, təlimatları nəşr edilir. Bunlar qüvvədə 
olan dövlətin qəvul etdiyi qanun, qərar sərəncamları əsasında və onların yerinə yetirilməsi üçün 
nazirliklərin səlahiyyəti daxilində nəşrə verilir. Həmin sənədlərin əsli dövlət idarələrində, 
komitələrdə və təşkilatlarda saxlanılır. 

---

48 
Qeyd etmək lazımdır ki, qərarlar, sərəncamlar, əmrlər də əsasnamələr, tə'limatlar, 
nizamnamələr, protokollar, aktlar, müqavilələr, arayışlar və başqa sənədlər kimi sərəncam, icra 
sənədləri olmaqla yanaşı normativ dövlət aktlarıdır. 
Fərman 
Konstitusiyaya əsasən fərman vermək hüququ ancaq respublika prezidentinə məxsusdur. 
Konstitusiyanın 113-cü maddəsində deyilir ki, ölkə prezidenti respublikada ümumi qaydaları 
fərmanlar verməklə, başqa məsələləri isə sərəncamlar qəbul etməklə həll etmək səlahiyyətinə 
malikdir. Həmin fərman və sərəncamlarda başqa qayda nəzərdə tutulmayıbsa, onlar dərc edildiyi 
gündən qüvvəyə minir. Respublika Nazirlər Kabineti fərmanların əsasında onların yerinə 
yetirilməsi üçün qərarlar və sərəncamlar verir. Fərman və onun tərtib edilməsi qaydaları 
müəyyənləşdirilir/ Bir sözlə desək, 
fərman 
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına əsasən 
yalnız Prezidentin qarşısında duran dövlət məsələlərinin yerinə yetirilməsi üçün qəbul edilən 
hüquqi aktdır. 
Fərmanın rekvizitləri aşağıdakılardır: 
-
dövlətin gerbi; ■— 
-
sənəd növünün adı; — 
-
başlıq; — 
-
məzmun; — 
-
imza; — 
-
tərtib olunduğu yer; — 
-
tarix. “