Namangan muhandislik pedagogika isntituti "menejment" kafedrasi ismatov r. O., Ahmedov o. T

 
4. Yakka biznesning asosiy raqobat strategiyasi nimadan iborat 
A) foyda yuqoriligida
B) narxda peshqadamlik ,tabaqalashtirish va fokuslash
* 
V) ishlab chiqarish xajmida 
G) foyda va narxda 
D) b va v 
 
5. Raqobatning qanday umumiy strategiyalarini bilasiz?
A) xarajatlar bo’yicha ilg’orlik strategiyai 
B) Keng tabaqalashtirish strategiya 
V) Eng qulay strategiyalar
G) foykuslangan va ifodalangan strategiya
D) xamma javoblar to’g’ri. 
*
 
6. Korporativ madaniyat asosi nimada? 
A) kompaniya falsafasi asosida 
B) kompaniya raqobatchilik pozitsiyasida
* 
V) kompaniyaning amaliy ishida 
G) xamma javoblar to’g’ri 
D) xamma javoblar noto’g’ri 
 
7 - MAVZU. DIVERSIFIKATSIY
А
LASHNINGKORPORATIV 
STRATEGIY
А
LARI
 
Vaziyatli masala
AOOT «WINWEST» vino va kon
ь
yak maxsulotlarini ishlab chiqaradi va 
rivojlanishning deyarli asrlik tarixiga ega. Mazkur tashkilotning ishlab chiqarilishi 
maxalliy maxsulotlariga asoslanadi (viloyatda ustirilgan o’zum). 
Tashkilotning samarali ishlashiga antialkogol siyosatning o’tkazilishi, o’zumning 
qimmatli navlarining yo’qolishi, shuningdek mazkur tashkilotning maxsulotining 
odatdagi istemolchilari bo’lgan sobiq Ittifoq Respublikalari bilan iqtisodiy 
aloqalarning bo’zilishi sezilarli ta’sir ko’rsatdi. 
Mazkur korxonani 20 yil atrofida janob A. boshqargan. U tashkilotda boshidan 
qattiq qonun-qoidalarini o’rnatdi. Xar kuni u o’z ishini o’tgan kunning taxlili bilan 
boshlaydi va ishchi xodimlar tez-tez uning kabineti oldidan o’tganda raxbarning qo’l 
ostidagilarga qattiq gapirishini eshitar edilar. TSexga kirib va ishdagi kamchiliklarni 
ko’rib, u tsex boshqaruvchisi yoki oddiy ishchi bo’lishidan qat’iy nazar uni koyishi
mumkin edi. 
Xar bir yig’ilishda qo’l ostidagi xodimlar bilardilarki, bosh direktor albatta 
topshiriqning bajarilishi xaqida so’rashi va yangisini berishi mumkin. Xodimlar 
topshiriqlarni bajarilmasligining sabablari aniqlanmasdan jazolanar edi. 
110

---

2004 yil sentyabrida dushanba kuni soat 9.00 da direktor bosh menejerlarni 
yig’di va chet el investorlarning kelishi xaqida xabar berdi. U ishlab chiqarish 
bo’yicha direktor o’rinbosariga mexmonlarni kutib olishni topshirdi. Payshanba kuni 
mexmonlar kundo’zgi samolyot bilan kelishdilar va ularni ishlab chiqarish bo’yicha 
direktor o’rinbosari kutib oldi. U mexmonlarni mexmonxonaga joylashtirdi, keyin 
nonushta qilishdilar. Nonushtadan keyin mexmonlarga korxonaga borish taklif etilgan 
edi. Mexmonlar ofisga kelishganda kotiba bosh direktorni xokimiyatga 
chaqirishganliklarini va u faqat tushlikka yaqin kelishini aytdi. Mexmonlarga shaxarda 
ekskursiya taklif etildi. Ular bundan muloyimlik bilan voz kechib, korxonani ko’rish 
istagini bildirishdilar. TSexlarning birida mexmonlar tsex boshqaruvchisi bilan 
maxsulotni ishlab chiqarish texnologiyasi xaqida suxbatlashni xoxladilar. Biroq u 
joyida yo’q edi, chunki ishchilar gapiga qaraganda u vinpunktga ketgan edi. Soat 
12.30 da bosh direktor kelib, tushlik qilishni taklif etdi. Mexmonlar yana muloyimlik 
bilan voz kechib, mo’zoqaralarni boshlashni taklif etdilar. Bosh direktor o’zining 
o’rinbosariga xamma bo’limlar boshliqlarini chaqirishni buyurdi. 
Mo’zoqaralarni boshlab, mexmonlar investitsiyalanishi ko’zlanuvchi loyixaning 
texnik-iqtisodiy asosini so’radilar. Aniqlanishicha, bu topshiriq berilgan bosh injener 
loyixaning asosini tayyorlamagan, chunki mazkur topshiriqni bajarilish muddati 
belgilanmagan edi. Mexmonlar ketganidan so’ng bosh direktor bosh injenerni ishdan 
chetlashtirdi. 
Yilning oxiriga borib direktor qiyin moliyaviy axvol uchun ishdan 
chetlashtirilgan edi. 
2005 yildan AOOT «WINWEST» ni yangi direktor boshqardi. U quyidagi 
muammoga duch keldi: 
1. Korxona davlat oldida soliqlarni to’lash bo’yicha katta qarzga ega. 
2. Korxona omborxonalarida ko’p tayyor maxsulot yig’ilib qolgan. 
3. Vinoni solish bo’yicha moslamalar ma’naviy eskirgan. 
Yangi bosh direktor kutib turmasdan qat’iy faoliyatni boshlab yubordi. O’zining 
birinchi kunini bosh direktor bo’limlar boshliqlarini yig’ish va ularga o’zining 
pozitsiyasini: vujudga kelgan vaziyatdan chiqish yechimlarini birgalikda izlash 
kerakligini va xamma savollar birgalikda xal qilinish zarurligini aytish bilan boshladi. 
Biroq, oldingi direktor qarindoshi bo’lgan ishlab chiqarish bo’yicha direktor 
o’rinbosari lavozimini qiskartirganidan ko’plar xayratda kolgan edi. Iqtisodiyot 
bo’yicha direktor o’rinbosari lavozimiga u oyok- kiyim maxsulotlarini ishlab chiqarish 
bilan shug’ullanuvchi korxonadan o’ziga yaxshi tanish bo’lgan mutaxassisni taklif 
qildi. Unga bosh vinodel va bosh injenerni bevosita buysundirdi. Qayd qilish kerakki, 
bosh injener xam, bosh vinodel xam mazkur korxonada 20 yildan ko’p ish stajiga ega 
edilar. 
Bosh direktor ishlab chiqarish faoliyatini bevosita o’zi boshqarishni boshladi. 
Qo’l ostidagi xodimlar istalgan vaqt, agar u kabinetida bo’lsa, kirib joriy savollarni xal 
qilishlari mumkin edi. 
Bosh direktor etiborga olgan asosiy masalalardan biri bo’lib o’zumni tayyorlash 
va birlamchi qayta ishlash xisoblanardi. U xar kuni ertalab tumanlarda joylashgan 
vinpunktlarga chiqib, maxsulotni tayyorlashni o’zi boshqarar edi. 
U boshqargan korxona o’z urf-odatlarga, butun ishchilar dinastiyalarga ega 
bo’lishini tushunib turib va mazkur potentsialni saqlab qolish maqsadida bosh direktor
ishchilarni muqofotlashga katta etibor qaratar edi. SHunday qilib, xar oy va 
bayramlarda xodimlarga bir oklad miqdorida muqofot to’lanardi, nafaqaxo’rlarga 
111

---

xuddi shunday bayramlarda muqofotlar berilar edi. Kadrlar bo’limi boshlig’ini nafaqa 
yoshida ekanligidan kelib chiqib, bosh direktor mazkur lavozimga boshqa kishini, 
shaxar OO’Yularining birida ishlovchi menejerni taklif qildi. 
Kadrlar bo’limining yangi boshlig’i ishga kelib, birdaniga jamoani yoshartirish 
zarurligini ta’kidlab, boshqaruvning tashkiliy to’zilmasida o’zgarishlar qilishni taklif 
qildi. Bu masalaga katta ish stajiga ega bo’lgan boshqa bo’lim boshliqlar negativ javob 
bera boshladilar. Bundan tashqari, ular ishlab chiqarish ishida kichik stajga ega 
bo’lgan kadrlar bo’limi boshlig’iga ishonchsizlik bilan qarar edilar. 
Bunga qaramasdan bosh direktor bo’larning xammasi ikkinchi darajali savollar, 
asosiysi esa - ishlab chiqarish deb xisoblab, vujudga kelgan nizoga aralashmas edi.