Me’da va un ikki barmokli ichak yarasi kasaligiga olib keluvchi omillar juda kupdir.
Alimentar faktor. YAra kasalligining rivojlanishiga ovkatlanish rejimining buzilishi shubxasiz katta rolь uynaydi. CHunochi ovkatlanish tartibini uzok vaktlar mobaynida buzilishi, kup ovkatlanish, eyishga tugri kelmaydigan ovkatlarni iste’mol kilish, bir xil sifatli ovkatlarni eyish va xakozo. Uzok vakt ovkat emasdan och yurish shartli ravishda oshkozon shirasining ajralib chikishiga sabab buladi. Oshkozon bush bulganda kup mikdorda shira tuplanib kolishi, oshkozon shillik kavatining shikastlanishiga olib keladi.
Stress xolatlar. Kassalik asosida emotsional stresslar, oiladagi, maktabdagi janjalli xodisalar miya kuzgaluvchanligiga olib keladi va impulьsar markazdan oshkonzonga borib yana kaytadan bosh miyaga keladi, natijada aylanma jarayon xosil buladi. YOzgi kanikullardan keyin maktab partasida utirib dars utayatgan ukuvchilarning kuz paytida kassalikning kuzgashi xam stress xolatlarning kasallikning kuzgashiga katta roli borligidan dalolat beradi.
.
Garmonla faktorlar. Klinik-eksperemental tajribalar yara kassaligining kelib chikishiga gipofiz-buyrak usti bezi sistemasidagi uzgarishlar muxim rolь uynashini kursatadi. Glyukokotikoidalar oshkozon shirasini ishlab chikishini tezlashtiradi. Kup xolatlarda steroid garmonlarni kabul kilganda oshkozondan kon ketish xollari uchraydi.
Gipoksiyaning roli. Un ikki barmokli ichak yarasining kelib chikishida gipoksiyaning roli kata-ekanligini isbotlovchi ancha adabiy manba’lar mavjud. Bu ilmiy ishlar shuni kursatadiki, yaraning kelib chiksh jarayonida maxalliy tomirlarning buzilishi, bu shillik pardaning gipoksiyasiga, keyinchalik yarasiga olib kelishi mumkin. Kafedra xodimlari (M.R.Rustamov, X.T.Xamraev) tomonidan bu kasallikda oksidlanish-kaytarilish jarayoning buzilishi, ya’ni gipoksiyaning rivojlanishi isbotlangan.
Disbakteriozning roli. Kafedra xodimlari (B.I.Zakirova, X.T.Xamraev) va boshka olimlar tomonidan gastroduodenal patologiyada, jumladan un ikki barmokli ichak yarasi kasalligining kelib chikishida disbakteriozning roli kata ekanligi isbotlangan, chunonchi, ovkat xazm kilish a’zolarining fiziolgik ishi ichakning mikroflrasi bilan chambarchas boglikdir. Kasallikning kuzgashi bilan disbakteriozning rivojlanishi urtasidagi bogliklik xam olimlar tomonidan isbotlangan. SHuning uchun xam kasallikning davolashda patagenetik asoslangan terapiya zvenolaridan biri bu zubiotiklarni keng kulashshdir.
Irsiy faktorlar. YAxshi yigilgan anamnez shuni kursatadiki kupincha kasal bolalarning ota-onasi, kavmu-karindoshlari xazm kilish organlarning xastaligidan shikoyat kilishadi. Kafedra xodimlari tomonidan utkazilgan kuzatuvlar shuni kursatadiki kasallarning 73%da karindosh-uruglaridan me’da va ichak kasalliklari borligi aniklanadi.
Oxirgi yillarda yara kasalligining kelib chikishida helicobact pylori roli kata ekanligini olimlar isbot kilib kelishayapti.
OSHKOZON VA UN IKKI BARMOKLI ICHAK YARA KASSALIGINING TASNIFI(A.V. Mazurin, 1982 yil)
