Nizomiy nomidagi tdpu ning 70 yilligiga bag’ishlanadi

X2X 2
p ro y e k s iy a la r o ’q i 
A ^ B ^C 'z
g a p a ra lle l y o ’n a la d i. 
P ro y e k s iy a la s h
y o ’n a lish i H i g a n isb a ta n p e rp e n d ik u ly a r b o ’ladi. В n u q ta n i H i 
te k is lig id a to p ish n i 
k o ’rib c h iq a m iz . 
B ’2 n u q ta d a n Х 2Х г g a
p e rp e n d ik u ly a r b o g ’lo v c h i c h iz iq o ’tk a z ib , u n g a B iB Xi m a s o fa n i B x
2 
n u q ta d a n
q o ’y ib , 
B 'i 
n u q ta n i 
b e lg ila y m iz . 
S hu 
u su l 
b ila n
u c h b u rc h a k n in g q o lg a n n u q ta la ri A 'i v a C 'i to p ila d i. H o sil b o ’lg a n
A 'iB 'iC 'i u c h b u rc h a k b e rilg a n u c h b u rc h a k y u z a s in in g h a q iq iy
k a tta lig i b o ’ladi.
2 -m is o l. F a z o d a g i A ( A j;A 2) n u q ta d a n B C (B iC i;B 2C 2) t o ’g ’ri 
c h iz iq g a c h a b o ’lg a n e n g q is q a m a s o fa a n iq la n s in ( 1 1 3 -sh ak l). Y an g i 
p ro y e k s iy a la r
te k is lig ig a
B C
t o ’g ’ri 
c h iz iq
k e sm a si 
n u q ta
k o ’rin is h id a p ro y e k s iy a la n is h i k e ra k , d e m a k y a n g i p ro y e k s iy a la r 
te k is lig i B C g a p e rp e n d ik u ly a r h o ld a b o ’ladi. B u m a s a la h a m H ,V
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

s is te m a d a g i p ro y e k s iy a la r te k is lig in i 
ikki m a rta a lm a s h tiris h n i 
ta q o z o q ila d i. 
B irin c h i a lm a s h tiris h d a V i te k is lik B C g a p a ra lle l 
o lin a d i, y a ’ni V j||B iC i, d e m a k , Х
1
Х
1
ЦВ
1
С
1
b o ’la d i, V | te k is lik d a B C
ni h a q iq iy k a tta lig i 
B'2C '2
g a e g a b o ’la m iz . 
Ik k in c h i m a rta
a lm a s h tiris h d a H i ni ju m la d a n X 2X 2 ni h a m B '2C 2 g a p e r p e n d ik u ly a r 
o lib u n d a B 'i^ C 'i n u q ta g a e g a b o ’la m iz. 
H a r ikki a lm a s h tiris h
ja r a y o n id a A (A i;A 2) n u q ta h a m a lm a s h tirib b o rila d i. H i d ag i A 'i ni 
B 'p C 'i b ila n b irla s h tirib n u q ta d a n t o ’g ’ri c h iz iq q a c h a b o ’lg a n e n g
q is q a m a s o fa n in g h aq iq iy k a tta lig ig a e g a b o ’lam iz. 
V\
te k islik d a g i 
A 2 n u q ta d a n X 2X 2 g a p a ra lle l o ’tk a z ib B '2C f2 d a K '2 ni a n iq la y m iz . К
n u q ta n in g b irla m c h i p ro y e k s iy a la rin i te sk a ri p ro y e k siy a la sh y o ’li 
b ila n a n iq la n a d i.
3 -m iso l. A B ( A
i
B
i
;A 2B 2) va C D (C iD i;C 2D 2) c h a lm a sh u v c h i ikki 
to ’g ’ri c h iz iq o ra sid a g i e n g q isq a m a so fa a n iq la n sin (1 1 4 -sh a k l). 
B u n in g u ch u n t o ’g ’ri c h iz iq la rd a n biri (m a sa la n C D ) ni b iro r 
te k islik k a n isb a ta n p e rp e n d ik u ly a r h o lg a k eltira m iz . Y angi V i te k islik
C D g a p a ra lle l o lin a d i (X jX iH C iD i), v a A B h a m d a C D k e sm a la m in g
y an g i V! te k islik d a g i A ’2B '2 v a C '2D f2 p ro y e k siy a la ri h o sil q ilin a d i.
Ik k in ch i a lm a sh tirish d a g i Hi te k is lik C S D '2 g a p e rp e n d ik u ly a r 
ta n la n ib (X 2X 2J_ C 2 D '2), Hi te k islik d a g i A 'iB 'i v a C '
i
D '
i
ni to p ila d i. 
C D
t o ’g ’ri 
ch iziq
k e sm a sin in g
te k islik d a g i 
C 'iD 'i 
n u q ta
k o ’rin ish d a g i p ro y e k siy a si o rq a li A ’iB ’i g a p e rp e n d ik u ly a r o ’tk a z ib
iz la n g a n m a s o fa to p ila d i. A ^ B 'i d a g i E'i n u q ta v a C 'iD ’i d a g i F ’i
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

n u q ta n in g
b irla m c h i 
p ro y e k s iy a la ri 
te sk a ri 
y o ’n a lis h d a
p ro y e k s iy a la n ib to p ila d i.
4 -m iso l. 
A B C ( A
1
В ! С i; A
2
B
2
C
2
) 
v a
A B E )(A iB iD i;A
2
B
2
D 2) 
u c h b u rc h a k te k is lik la ri o ra s id a g i ik k i y o q li b u rc h a k n i o ’lc h o v c h i 
c h iz iq li b u rc h a k n in g h a q iq iy k a tta lig i a n iq la n sin (1 1 5 -sh a k l). 
B u
m a sa la n i y e c h is h u c h u n y a n g i p ro y e k s iy a la r te k is lig i h a r ik k a la
u c h b u rc h a k te k is lik la rig a b ir v a q td a p e rp e n d ik u ly a r b o ’lish i k e ra k , 
d e m a k
u la rn in g
o ’z a ro
k e s is h is h
c h iz ig ’i 
( y a ’n i 
A B ) 
g a
p e rp e n d ik u ly a r b o ’lis h i k e ra k . L e k in , u c h b u rc h a k la m in g u m u m iy
to m o n i A B u m u m iy v a z iy a td a b o ’lg an i u c h u n H , V siste m a n i a w a l
H , Vi s is te m a g a a lm a s h tirib , y a ’ni V ^ A B , Х
1
Х
1
ЦА
1
В
1
, s o ’n g ra b u
H 5 V i sis te m a n i H i-L A B , Х гХ г-^А У З ^ q ilib k e tm a -k e t a lm a sh tira m iz . 
N a tija d a A B C v a A B D u c h b u rc h a k la r H i p ro y e k s iy a la r te k is lig ig a
p re p e n d ik u ly a r b o ’lib q o la d i v a k e sish u v c h i k e s m a la r k o ’rin is h d a
p ro y e k s iy a la n a d i. B u k e s m a la r o ra sid a g i 
cp 
b u rc h a k iz la n g a n
b u rc h a k b o ’ladi.
7.3 § A y la n tirish usuli
E p y u m i q a y ta tu z ish u su lla rid a n b iri a y la n tirish u su lid ir. 
B u 
u s u ln in g m o h iy a ti sh u n d a n ib o ratk i, b u n d a b irla m c h i H, V te k is lik la r 
siste m a si o ’z h o la tin i o ’z g a rtirm a y , b alki te k s h irila y o tg a n o b ra z b iro r 
o ’q a tro fid a q u la y -m a x s u s h o lg a k e lg u n g a q a d a r a y la n tirila d i. B u o ’q
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

p ro y e k s iy a la r te k is lik la rid a n b iro rta sig a p e rp e n d ik u ly a r y o k i p a ra lle l 
ta n la b o lin a d i.