Organopatologiya qon yaratuvchi va limfoid sistema kasalliklari
Yüklə 2,28 Mb.
|
|
topganligi ko’zga tashlanadi, ularning orasida bir talay kollagen tolalari bo’ladi. Fibroma simptomlarsiz yoki kam simptomlar bilan o’tishi bilan ta'riflanadi. Aksari, Meygs sindromi bilan birga davom etib boradi, bu sindrom uchunassit, gidrotoraks bo’lishi, tashqi jinsiy organlarga shish kelishi harakterlidir. Fibroma aksari yoshi 40 dan o’tgan ayollarda paydo bo’ladi. Peritoneal yoki plevral bo’shliqqa qon quyilishi bilan birga davom etib boradigan tuxumdonlar o’smalarining hamisha ham xavfli bo’lavermasligini aytib o’tish kerak Tekoma sirtdan fibromaga o’xshab ketadi va rangi sariq bo’lishi bilan ajralib turadi. Solid tuzilishda, qattiqqina, g`adir-budir bo’ladi. Mikroskop bilan tekshirib ko’rilganida duksimon yoki tuxumsimon hujayralardan iborat bo’lib chiqadi. Bu hujayralarning sitoplazmasida bir talay lipidlar topiladi. Shu hujayralar tuxumdonlar po’stloq stromasining teka-hujayralariga o’xshab ketadi. Tekoma tipik estrogen o’sma (gormon ishlab chiqaradigan o’sma) bo’lib, feminizasiyalovchi ta'sir ko’rsatadi. Bachadondan qon ketib turishiga sabab bo’ladi. Bu o’smada endometriy karsinomasi paydo bo’lishi mumkin. Tekomada ba'zan lyutein hujayralar uchrab qoladi, bunday o’smalarni "lyuteinlashgan tekomalar" deyiladi. o`smada lyutein hujayralari juda ko’p bo’lsa, o`nga "lyuteoma" deb diagnoz qo’yish kerak Tekomadan farq qilib, lyuteoma androgenlar ishlab chiqaradi, bu narsa kasal ayollarning erkakchalish bo’lishiga (masqo’linizasiyaga) olib keladi. Germinogen o’smalarning ahamiyati ularning gormonal faolligiga qarab belgilanadi. Estrogenlar va androgenlar miqdorining ko’payib qolishi virilizasiya va masqo’linizasiyaga olib boradi.
Sertoli-Leydig hujayralaridan paydo bo’ladigan o’smalar (androblastoma, arrenoblastoma). Bular tabaqalashmagan jinsiy bezlar qoldihujayralaridan kelib chiqadi. Bu o’smalarning yuksak darajada tabaqalashgan xillari hamisha deyarli xavfsiz bo’ladi. Kamroq yetilganlari xavfli o’smaga o’xshab o’tishga moyildir. Androblastoma odatda bir tomonlama, solid yoki kistoz-solid tuzilishda, o’rtacha qattihujayralikda bo’ladigan o’smadir. Kesib ko’rilganida qo’lrang-sarg`ish yoki sariq bo’lishi bilan ajralib turadi, unda nekrozga uchragan va qon quyilib qolgan joylar ko’zga tashlanadi. Mikroskopik tuzilishi jihatidan o’sma bir jinsli bo’lmaydi, shy munosabat bilan ular bir qancha kenja guruhlarga bo’linadi. Ba'zi hollarda (1 kenja guruh) o’sma faqat Sertoli hujayralaridan iborat bo’ladi, ular balog`at davridan oldingi tuxumdon naychalariga o’xshash trabeqo’lalar yoki naychalar hosil qiladi. Boshqa hollarda o’smalar Sertoli va Leydig hujayralaridach iborat bo’ladi (II kenja guruh o’smalari). Leydig hujayralari poligonal shakldagi, yirik hujayralardir, ularning sitoplazmasida eozinofil donalari bo’ladi. Bu hujayralar sitoplazmasida ba'zan Reynke kristalloidlari topiladi. Yadrolari kichikroq, gipoxrom bo’ladi va qning o’rtasida bo’ladi. Leydig hujayralarining ko’pchiligida lipidlar bo’ladi. III kenja guruhni nuqul Leydig hujayralaridan iborat o’smalar tashkil qiladi. Ularning stromasida ba'zan gonadalar uchunharakterli bo’lmagan geterologik elementlar topiladi: suyak to’qimasi, tog`ay, skelet musqo’li, epiteliy hujayralar bilan qoplangan naychalar va kistalar shular jumlasidandir. Bu o’smalar teratomalar kabi tasniflanmaydi. Tuxumdonlar o’smalarining klinik manzarasi ularning tabiatiga bog`liq. Kasallik endigina boshlanib kelayotganida o’smaning gistogenezidan qatiy nazar simptomsiz o’tadi. o`sma sekinlik bilan o’sib borayotgan mahalda qorinning pastida va bel sohasida bo’g`iq, simillab turadigan og`rihujayralar paydo bo’lishi mumkin. Kista oyoqchalari buralib qolgan mahallarda va boshqa asoratlar paytida kuchli og`rihujayralar turadi. Bundaypaytlarda kistaning qon bilan ta'minlanishi izdan chiqib, qon quyilishi va nekrozga olib boradi. Kistaga ikkilamchi tartibda infeksiya o’tib, yiring paydo bo’lishi, cheklangan yoki tarqoq peritonit boshlanishi mumkin. Kista bilan atrofdagi to’qimalar o’rtasida bitishmalar paydo bo’lishi ham mumkin. o`smaning tashqi yuzasidagi so’rg`ichsimon tuzilmalar o’sib, qorin pardasiga payvandlanib qolgan mahallarda assit paydo bo’ladi. Musinoz kista (ichida shilimshiq ko’p bo’ladigan kista) yorilganida boshlanadigan psevdomiksoma ancha jiddiy, lekin kam uchraydigan asoratdir. Musinoz kista yorilganida qorin bo’shlig`i jelatinasimon neoplastik massa bilan to’lishi mumkin. Gormonal-faol o’smalar organizmdagi gormonlar muvozanati buzilishiga olib keladi. Ayni vaqtda estrogenlar va androgenlar miqdori ko’payib, virilizasiya, masqo’linizasiya boshlanishi va jinsiy organlarda xavfli o’smalar paydo bo’lishi mumkin (masalan, endometriy karsinomasi). Tuxumdonlar birlamchi rakining avj olib borishida klinik jihatdan to’rt bosqich tafovut etiladi: I bosqichda o’sma tuxumdonlar doirasidan tashqariga chiqmaydi va assit boshlanishi mumkin, II bosqichda o’sma jarayoni kichik chanoq organlariga tarqaladi, III bosqichda kichik chanoqdan tashqarida intraperitoneal metastazlar va limfa tugo`nlarida retroperitoneal metastazlar paydo bo’ladi. IV bosqichida olisdagi organlardan, jumladan o’pka va jigarda ham metastazlar paydo bo’ladi. Tuxumdonlarning metastatik o’smalari
Me'da bezsimon rakining metastazlari amalda ko’proq ahamiyatga egadir, bular tuxumdonlarning ikki tomonlama yirik o’smalari hosil bo’lishiga - Krukenberg raki boshlanishiga olib keladi, buni yanglishib tuxumdonlarning birlamchi o’smasi deb o’ylash mumkin. Krukenberg raki dumaloq yoki tuxumsimon shaklda, qattiqqina bo’ladigan o’smadir. Yuzasi ko’pincha g`adir-budir bo’lib turadi. Kesib ko’rilganda o’sma, oqish va mayda-mayda kistoz bo’shlihujayrali bo’lib ko’zga tashlanadi. U asosan musin ishlab chiqaruvchi o`zuksimon hujayralardan tashkil topgan. Shilimshiq ishlab chiqaradigan hujayralari bo’lgan har qanday boshqa organ, masalan, yo’g`on ichaq sut bezidan tuxumdonga metastaz bo’lib o’tishi mumkin. hOMILADORLIK PATOLOGIYaSI homiladorlik fiziologik jarayon bo’lib, unda ayol organizmida talaygina murakkab o’zgarishlar ro’y beradi, bu o’zgarishlar urug`langan qdan bunyodga keladigan homilaning ona qornida rivojlanib borishi uchunsharoit yaratib, ayol organizmini tug`ruqqa va bolani emizib boqishga tayyorlab boradi. homiladorlik davrida asoratlar ham ro’y berishi mumkin. Anatomik anomaliyalar, nerv va endokrin sistemalari funksiyalarining buzilishi, ekstragenital kasalliklar, homila, yo’ldosh va homila pardalariga aloqador o’zgarishlar, ayol organizmida ro’y beradigan immunopatologik va yallig`lanishga aloqador jarayonlar ana shunday sabablardan biri bo’lishi mumkin. Lekin homiladorlikda uchraydigan bir qancha asoratlar, masalan, homiladorlik toksikozlarining sababi, afsuski, hamon noma'lum bo’lib qolmoqda. homiladorlikning asosiy asoratlariga: 1) o’z-o’zidan boshlanadigan abort, 2) vaqtidan ilgari tug`ish, 3) bachadondan tashqari homiladorliq 4) gestozlar kiradi. Abort va chilla davrining asoratlariga esa: 1) plasentar polip, 2) yelbo’g`oz, 3) xorionepitelioma, 4) tug`ruqqa aloqador bachadon infeksiyasi va 5) tug`ruqqa aloqador sepsis kiradi. Bachadondan tashqari homiladorlik homila tuxumi normada asosan fallopi nayining boshlanish qismida spermatozoidlar bilan urug`lanadi. So’ngra, urug`langan tuxum bachadon nayining peristaltik haraqatlari tufayli 7-8 kun davomida bachadon tanasi bo’shlig`iga yetib keladi va shy yerda shilliq parda bag`riga payvandlanib, keyin rivojlanib boradi. Biroq, bir qancha hollarda urug`langan tuxum bachadon tomon o’tib borishda to’xtab qolishi mumkin. Bundayhollarda tuxum bachadon bo’shlig`idan tashqarida rivojlanib boradi. Bachadondan tashqaridagi homiladorlik deb shuni aytiladi. Tuxumning turib qolgan va rivojlanib boradigan joyiga qarab, bachadondan tashqaridagi homiladorlikning quyidagi turlari tafovut qilinadi: 1) bachadon nayidagi homiladorlik (tuxum fallopi nayida rivojlanib boradi), 2) tuxumdondagi homiladorlik (urug`langan tuxum tuxumdonga kirib, shy yerda rivojlanib boradi), 3) qorin pardasidagi homiladorlik - urug`langan tuxum qorin pardasida rivojlanib boradi. Bachadondan tashqaridagi homiladorlikning asosiy sababi urug`langan tuxumning bachadon tomon borayotib, turib qolishidir. Urug`langan tuxumning to’xtab qolishiga olib boradigan omillar har xil: 1) fallopi naylarining tug`ma anomaliyalari (torligi, bukilib qolgan joylari, divertiqo`llari borligi); 2) ularda yallig`lanish tufayli sklerotik o’zgarishlar va bitishmalar paydo bo’lgani; 3) bachadon o’smalari va endometriozlari; 4) bo’yida bo’lishdan saqlanish uchunbachadon ichiga qo’yiladigan vositalardan uzoq foydalanish; 5) tuxum ovulyasiyasining kechiqishi shular jumlasidandir. Ko’pincha, ya'ni 90 foiz hollarda naydagi homiladorlik kuzatiladi. Bundatuxum nayning qorin bo’shlig`i tomonidagi yo’g`on uchining shilliq pardasiga (naydagi ampulyar homiladorlik) yoki nayning bachadon devorida bo’lgan qismiga (naydagi interstisial homiladorlik) birikib qolishi mumkin. Bachadondan tashqari homiladorlik aksari nayning bittasida bo’ladi. Bachadondan tashqaridagi homiladorlikning hamma turlarida ham dastlabki davrlarida tuxum odatdagicha rivojlanib, embrionga aylanadi. Chunonchi, tuxumning nayga birikib, shy yerda rivojlanib borishi, shilliq pardada desidual reaksiya boshlanishi, yo’ldosh va amniotik xalta paydo bo’lishi bilan birga paydo bo’lib boradi. Yo’ldosh vorsinkalari nayning shilliq pardasidan musqo’lli pardasiga va tomirlariga o’tadi. Bu narsa nay devorining ancha yumshab, homila tuxumining kattalashib borishiga qarshilik qila olmasligiga olib keladi. Naydagi homiladorlikning o’tishi va oqibati har xil. homiladorlikning 2-6-haftasida nay bo’shlig`iga qon quyilishi mumkin, bu homila tuxumining o’rnidan ko’chib, yorilishiga va nay bo’shlig`iga to`shib qolishiga olib keladi. Bundahomila o’ladi (naydagi chala abort). homila va qon singib o’tgan homila pardalari nayda qolib ketishi yoki nayning qisqarishlari tufayli uning fimbrial uchidan qorin bo’shlig`iga o’tib qolishi mumkin. Ko’pincha nayning butun devori batamom yoriladi, bu qorin bo’shlig`iga qon quyilishiga sabab bo’ladi. Ayni vaqtda bir talay qon quyilib qoladi, shy munosabat bilan ko’pgina tomirlarda qonning ivib qolish sindromi (DVS) bilan o’tadigan gemorragik shok boshlanishi mumkin. Nay yorilganida homila yoki homila tuxumining qismlari qorin bo’shlig`iga o’tadi (naydagi to’la abort) va shy yerda o’lib, so’rilib ketadi, uyushadi. Kamdan-kam hollarda homila tuxumi yorilgan naydan chiqqanidan keyin qorin bo’shlig`iga payvandlanib qoladi. Lekin pirovardida homila o’lib qolib, bujmayadi va mo’miyodek qotib ketadi (qog`oz homila), o`nga ohak tuzlari singigan mahallarda esa u tosh bo’lib qoladi (lithopaedion). Bundan tashqari, homila yiringlab irib ketishi mumkin. Mikroskop bilan tekshirib ko’rilganida yo’ldosh vorsinkalari va desidual hujayralar ko’zga tashlanadigan bo’lsa, naydagi homiladorlik diagnozi tasdiqlanadi. Tuxumdondagi homiladorlik tuxumning folliqo’lalar ichida yoki tuxumdonlar yuzasida rivojlanib borishi bilan ta'riflanadi va homiladorlik 2-6 haftalik bo’lganida tuxumdonning yorilib, qon ketishi bilan tugallanadi. Qorin bo’shlig`idagi homiladorlik nihoyat darajada kam uchraydi. Tuxum odatda qorin pardasiga, bachadonning kichik chanoqdagi yuzasiga, charviga payvandlanib qoladi. homila oy-kuni etgo`niga qadar rivojlanib borgan hollari ham tasvirlangan. Bachadondan tashqaridagi homiladorlikning har qanday turida ham hayz to’xtab, qon va siydikda plasentar gormonlar miqdori ko’payadi. Bachadon kattalashib, endometriyda gipersekresiya va desidual reaksiya belgilari ko’zga tashlanadi. Biroq, plasentar gormonlar miqdori ko’paymasligi ham mumkin, lekin bu narsa bachadondan tashqari homiladorlik borligini istisno qilavermaydi, chunki u plasentaning bo’shgina payvandlangani va nekrozga uchraganiga bog`liq bo’lishi mumkin. Trofoblastik kasallik
boshlanadigan kasallikdir. Ma'lumki, trofoblast butun embrion kompleksining sidirg`a q qoplamini hosil qilib, keyinchalik xorion vorsinkalari, so’ngra esa plasenta vorsinkalari epitelial qoplamini yuzaga keltiradi. Bachadon shilliq pardasiga to’qnash kelganida trofoblast o’sib, hujayralar tortmasini hosil qiladi, bular keyinchalik tabaqalanib, sitotrofoblast va sinsitiotrofoblastga aylana boshlaydi. Trofoblast har xil vazifalarni bajaradi, u: 1) endometriyni lizisga uchratuvchi proteolitik fermentlar ishlab chiqarib, embrionning payvandlanishini ta'minlaydi; 2) ona qoni bilan ikki tomonlama gazlar almashinuvini yuzaga chiqaradi; 3) embrionning oziqlanishi va almashinuv mahsulotlaridan ozod bo’lib turishini ta'minlaydi; 4) homiladorlik paytida tuxumdon va endometriyning kerakli funksional holatini quvvatlab turuvchi gormonlar ishlanib chiqishida ishtirok etadi; 5) ona-homila sistemasida immo`n gomeostaz saqlanib turishiga yordam beradi. Odam patologiyasida gestasion trofoblastik o’smalar paydo bo’lishi muhim ahamiyatga ega, bundayo’smalar uchta asosiy turga bo’linadi: yelbo’g`oz, destruksiyalovchi xorionadenoma yoki invaziv yelbo’g`oz, xorionkarsinoma (xorionepitelioma). Bundayo’smalar odatdagi homiladorlikdan farq qilib, ayolning qoni bilan siydigida xorion gonadotropini bir qadar keskin ko’tarilib ketishiga olib boradi. Elbo’g`oz
boshi bilan qoplanib qoladi (80-rasm). Yelbo’g`oz xorionning bo’rtib ketgan, ba'zan kistaga o’xshab Kengaygan va epiteliy bilan qoplangan vorsinkalaridan iborat massa tarzida ko’zga tashlanadi. Xorion epiteliysi odatdagicha yoki atipik tuzilishga ega bo’lishi mumkin. Yelbo’g`ozni hozir ikki xilga ajratish rasm bo’lgan - to’la va chala yelbo’g`oz. To’la yelbo’g`ozda homila, kindik yoki amnion pardalari bo’lmaydi. Xorionning hamma vorsinkalari odatdan tashqari tuzilishga ega bo’ladi. Xorion epiteliysining hamma hujayralari diploid (46XH goho 46XV) bo’ladi. Chala yelbo’g`ozda homila, kindik va amnion pardalari saqlanib qoladi. Xorion epiteliysining hamma hujayralari triploid (69XXV) bo’ladi. Xorion vorsinkalarining bir qismi odatdagi tuzilishga ega bo’ladi. Mikroskop bilan tekshirilganida bo’rtib, kistaga o’xshab ketgan vorsinkalar har xil kattalikda bo’ladi - diametri 1 mm dan 10 mm gacha boradi. Atrofidagi stromasida qon tomirlari yo’hujayraligi ko’zga tashlanadi. Xorion epiteliysining hujayralari odatdagidek ikki qator joylashgan (sitotrofoblast va sinsitiotrofoblast) yoki atipik tuzilishga ega bo’lishi mumkin (chegarada turgan o’sma). So’nggi holda xorion epiteliysi faqat sinsitial hujayralardan iborat bo’ladi. Chala yelbo’g`oz juda ko’p hollarda xorionkarsinoma paydo bo’lishiga olib boradi. Elbo’g`oz noma'lum sabablarga ko’ra 20-40 yashar ayollar orasida, Osiyo mamlakatlari va Tinch okeani yarim orollarida, kamroq Ovropa va AQSh da uchraydi. Etiologiyasi ma'lum emas. Yelbo’g`oz homila tuxumi patologiyasi tufayli, ona organizmida patologik jarayonlar (jumladan disgormonal jarayonlar) borligi tufayli paydo bo’ladi deb taxmin qilinadi. Klinik jihatdan olganda yelbo’g`oz homiladorlikning 16-17 haftasida og`riq bo’lmagani holda undan qon kelib turishi, bachadonning homiladorlik muddatiga to’g`ri kelmaydigan darajada keskin kattalashib ketishi bilan ma'lum beradi. homilador ayolning qoni bilan siydigida xorion gonadotropinining tezlik bilan ko’payib borishi diagnostik jihatdan muhim mezon bo’lib hisoblanadi. To’la yelbo’g`oz atigi 2-3 foiz hollardagina malignizasiyaga uchraydi, 15 foiz hollarda invaziv xususiyatga ega bo’ladi. Invaziv yelbo’g`oz Invaziv yelbo’g`oz (destruksiyalovchi xorionadenoma) o’zining biologik xossalariga ko’ra xavfsiz bo’lib o’tadigan yelbo’g`oz bilan xavfli xorionepitelioma o’rtasida oraliq o’rinni egallaydi. Destruksiyalovchi xoreonadenoma olis joylarga metastazlar bermasdan, bachadon devorining muayyan joyida bo’ladi, holos. Vorsinkalar juda shishib, bachadon devoriga kirib boradi. Bachadon devori yorilib, hayot uchunxavf tug`iladigan darajada qon ketishi boshlanishi ham mumkin. Mikroskop bilan tekshirib ko’rilganida vorsinkalar epiteliysining bir nav atipik tuzilishga o’tib, giperplaziyaga uchragani ma'lum beradi. Kubsimon hujayralar ham, sinsitial hujayralar ham proliferasiyalanadi. Destruksiyalovchi yelbo’g`oz metastazlar bermaydi-yu, lekin vorsinkalar embol tariqasida olisdagi organlarga, masalan, o’pka va miyaga borib qolishi mumkin. Bunday embollar asl metastazlar bo’lib hisoblanmaydi va o’z-o’zidan yo’qolib ham ketishi mumkin. Vorsinkalar miometriyga chuqur kirib boradigan bo’lgani uchunbachadonni qirish bilan destruksiyalovchi xorionadenomani yo’qotib bo’lmaydi, shuning uchun kimyoviy terapiya usullaridan ham foydalanish zarur bo’ladi. Xorionepitelioma Xorionepitelioma gestasion xorion epiteliysidan yoki gonadalarning yarimpotensial hujayralaridan paydo bo’ladigan xavfli o’sma. Osiyo va Afrika mamlakatlarida ko’proq uchraydi. Takror tug`uvchi 20-40 yashar ayollarda kuzatiladi. Bu xavfli o’sma yelbo’g`ozdan (50 foiz hollarda), tug`ruq yoki abortdan keyin bachadonda qolib ketgan yo’ldosh qoldihujayralaridan paydo bo’lishi mumkin. Siydikdagi xorion gonadotropinini aniqlash diagnostik jihatdan muhim ahamiyatga ega. Xorionepitelioma yumshoq, g`ovaq qon singigan to’qima ko’rinishida ko’zga tashlanadi. o`sma o’sib borar ekan, bachadon devorini yemirib, seroz pardasi tagida do’mpayib turadi. Bachadon kattalashib, shakli o’zgarib ketadi. o`smako’p o’tmay turib jinsiy organlarga, so’ngra jigar, taloq, o’pkaga metastazlar beradi. Xorionepiteliomada ikki turdagi hujayralar ko’zga tashlanadi: kubsimon Langxans hujayralari va tartibsiz joylashgan noto’g`ri shakldagi yirik sinsitial hujayralar. Bu o’smada uning o’z stromasi, shuningdek tomirlari bo’lmaydi. q elementlari o’sma hujayralari to’dalari o’rtasidagi qonda o’sib boradi. Nekroz o’chohujayralari, shuningdek o’sma hujayralarining tomirlariga o’sib kirib, tomirlar devorini yemirib yuborganligi ko’zga tashlanadi. Xorionepitelioma aksari organizmga xuddi homiladorlik paytida bo’ladigan o’zgarishlarga o’xshash gormonal ta'sir ko’rsatib turadi. SUT BEZLARI PATOLOGIYaSI
yallig`lanishga aloqador o’zgarishlar (spesifik va nospesifik), disgormonal, giperplastik va o’sma jarayonlari bo’lishi mumkin. Bulardan mastopatiya, mastitlar, o’smalar ko’p uchrab turadigan patologiya jumlasiga kiradi. Mastopatiya
hisoblanadi. Tuzilishiga qarab mastopatiyaning har xil xillari tafovut etiladi: kistoz, proliferativ, sklerozlovchi adenoz shular jumlasidandir. Mastopatiyaning kistoz xili diametri 2-3 sm keladigan makrokistalar bo’lishi bilan ta'riflanadi. Ular aksari ko’p bo’ladi va sut bezlarining ikkalasida ham topiladi (81-rasm). Bir qancha kistalarning to’p bo’lib turishi noto’g`ri shakldagi yirik tuzilmalar hosil bo’lishiga olib keladi. Kistalar tiniq qo’ng`irnamo-sariq yoki qon seliga o’xshash suyuhujayralik bilan to’lib turadi. Ularning devori silliq, yaltiroq, ba'zan quyilgan qon uyushib, kista devorlarining qalinlashib ketishiga yoki kalsinozga uchrashiga olib keladi. Kistani o’rab turadigan stroma zich fibroz to’qimadan iborat bo’ladi. Mikroskop bilan tekshirib ko’rilganda bir muncha mayda kistalarning kubsimon yoki silindrsimon epiteliy bilan qoplanganligi ko’zga tashlanadi. Bu epiteliy ba'zan ko’p qavatli bo’ladi yoki so’rg`ichsimon o’simtalar hosil qiladi. Kistalar kattalashib borgani sayin ularni qoplab turgan epiteliy bir qadar yassi tortib, atrofik bo’lib qoladi. Juda yirik kistalarda epiteliy batamom yo’qolib ketishi mumkin. Kistalar devorida petrifiqatlar hosil bo’ladi. Kamdan-kam hollarda ayrim kistalar asidofil sitoplazmasi yaxshi bilinib turadigan yirik hujayralari bilan qoplangan bo’ladi. Bu hujayralarning yadrolari o’rtasida turadi. Ularning paydo bo’lishi apokrin metaplaziyaga bog`liq deb hisoblanadi. Mastopatiyaning kistoz xilini sut bezi rakidan ajratib olish oson, chunki u ko’pincha ikki tomonlama bo’ladi va kistoz tuzilmalarning ko’pligi bilan ta'riflanadi, holbuki, karsinoma solitar tuzilmadan iborat bo’ladi. Lekin irsiy moyilligi bo`lgan ayollarda kistoz mastopatiya sut bezi raki paydo bo’lish ehtimolini oshiradi. Proliferativ mastopatiya. Mastopatiyaning bu xili epiteliy, mioepiteliy va fibroepiteliyning zo’r berib proliferasiyaga uchrashi bilan ta'riflanadi. Epiteliy proliferasiyasi hujayralar atipiyasi bilan birga davom etib borishi mumkin. Mastopatiyaning bu xili 35-45 yashar ayollarda kuzatiladi. Makroskopik jihatdan olganda mastopatiyaning boshqa xillaridan deyarli farq qilmaydi. Epiteliy proliferasiyasi bir nechta turda bo’ladi. Ularning bir xilida (adenitda) bez epiteliysining giperplaziyasi kuzatiladi, shunga ko’ra to’g`ri shakllangan bez bo’lakchalarining soni ko’payib ketadi. Fibroepitelial proliferasiyada mayda sistadeno-papillomalar hosil bo’ladi. Bunda kengayib ketgan bez yo’llarida bir necha qator silindrsimon yoki kubsimon epiteliy bilan qoplangan har xil kattalikdagi biriktiruvchi to’qima so’rg`ichlari hosil bo’ladi. Epiteliy proliferasiyasining boshqa turida bez yo’li bo’lakchasi va epiteliysi o’sib boradi. Ayni vaqtda bez yo’llari ichida hosil bo’ladigan proliferatlar silindrsimon epiteliyning monomorf, ba'zan ikki yadroli hujayralaridan iborat so’rg`ichlar, kribroz o’simtalar va solid maydonlar ko’rinishida bo’ladi. Solil proliferatlardagi hujayralar qutbliligini yo’qotib qo’yadi. Ularda mitoz shakllarini ko’rish mumkin, yadrolari har xil kattalikda, giperxrom bo’ladi. Ana shunday atipik giperplaziyani bir qancha olimlar "sar in situ" joydagi rak yoki rak oldi o’zgarishlari deb hisoblaydi. Sklerozlovchi adenoz. Mastopatiyaning bu xili klinik ko’rinishlari va morfologik xususiyatlari jihatidan sut bezi rakiga ancha o’xshash bo’lishi mumkin. Asosan 35-45 yoshlar orasidagi ayollarda kuzatiladi. Bu o’sma sezilarli intralobulyar fibroz va bez mayda yo’llari va asinuslarining proliferasiyasi bilan ta'riflanadi. Sklerozlovchi adenoz odatda bir Yüklə 2,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|