Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti iqtisodiyot fakulteti

Raqobatda quyidagi narsalarga alohida e’tibor berish kerak: 
- tovarning texnik jihatdan yangiligi;
- o’xshash tovarlarga nisbatan ishlab chiqarilayotgan tovarning chidamli,
ishonchliligi, sifatining yuqorilik darajasi;
- tovarlarning yangidan-yangi ehtiyojlarni qondirish imkoniyatlari;
- tovarlarni sotib olgan xaridorlarga ko’rsatiladigan xizmatlarning xilma-
xilligi, holati;
- tovarlarning tejamliligi, ixcham, foydalanishdagi samarasi;
- atrof-muhit uchun ekologik toza bo’lishi va hokazolar.

Бўлажак харидорлар

эҳтиёжини ўрганиш
Бозорни ўрганиш
Рақибларни
ўрганиш
Товарга бўлган талабларни шакллантириш
Баҳолаш учун кўрсатмалар
Кўрсатикичлар бўйича асосийсини
аниқлаш
Истеъмол қиймати
таҳлили
Рақобатбардошлигини интеграл
кўрсаткичини ҳисоблаш
Иқтисодий
Техник
Норматив
Иқтисодий
Техник
Норматив

---

---

13-rasm. Tovar raqobatbardoshligini aniqlash bosqichlari.
Tovarni sotib olishda insonlar ma’lum ehtiyojlarini qondirishni nazarda
tutadilar. Shu sababli tovarning sifat ko’rsatkichlari to’g’risidagi axborot zarur.
Bozorga kirish firma uchun mas’uliyatli davr, uning tovarlari haqida hali
ma’lumotlar berilmagan. Bo’lajak iste’molchi quyidagi axborotlarni olishi shart:
- tovarning borligi va sotilish joyi;
- qaysi ehtiyojlarni qondirishga qaratilganligi;
- iste’mol qiymatining asosiy ko’rsatkichlari;
- xaridorlarni qoniqtirmay qolgan holda ularning himoya qilish kafolatlari.
Bo’lg’usi xaridorlarga axborot etkazish usullari:
1. Reklamalar.

---

---

2. Ko’rgazmalar o’tkazish.

3. Yig’ilishlar, anjumanlar va filmlar orqali.
3. Marketing faoliyati va TXTs ( tovar xayot tsikli) 
Bozorga taklif qilingan har qanday tovar o’z xaridorini topa olishi mumkin
bo’lgan o’zining ma’lum hayotiylik davriga ega. Tovarlarning hayotiylik davrining
bosqichlari bir-biridan farq qiladi.