O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot univеrsitеti r. D. Alladustov, A. J. Xo„jamurodov

ISBN: 978-9943-4088-5-2 
UO‗K: 348.214.22 (075) 
КВК 67.404.1 
К 98 
Yo-19 
© «IQTISODIYOT», 2019. 
© Alladustov R.D., Xo‗jamurodov A.J., 
A.N.XamizaYev 2019. 

---

3 
MUNDARIJA
KIRISH..………………………….……………………………………........... 
13 
BIRJA ISHI VA MOLIYAVIY BOZORLAR‖ FANINING MAZMUNI, 
MAQSADI VA VAZIFALARI 
15 
1. O‗zbekiston 
Respublikasi 
Prezidenti 
Shavkat 
Mirziyoyevning 
Mamlakatimiz 
parlamenti 
Oliy 
Majlisga 
Murojaatnomasidagi 
ma‘ruzasidan kеlib chiqqan hоlda fanning vazifalari. 
15 
2. Moliya bozorining mazmuni, iqtisodiyotdagi ahamiyati va o‗rni. 
17 
3. Moliya bozorining tuzilmasi va qatnashchilari. Birjalar faoliyati. 
21 
MOLIYA BOZORI INSTRUMENTLARI VA 
QIMMATLI QOG‗OZLAR 
24 
1. Moliya bozori instrumentlari tasnifi va tavsifi 
24 
2. Qimmatli qog‗ozlar tasnifi va tavsifi
29 
3 
Qimmatli qog‗ozlarning hayot jarayoni sikli 
32 
4 
Bazaviy qimmatli qog‗ozlar mexanizmi 
33 
5 
Hosilaviy qimmatli qog‗ozlar mexanizmi
36 
MOLIYA BOZORI INDIKATORLARI VA MODELLARI 
38 
1. Moliya bozori indikatorlari. 
38 
2. Jahon qimmatli qog‗ozlar bozorlari indekslari. 
40 
3. Moliya bozorining jahon amaliyotidagi modellari. 
53 
4 
O‗zbekiston moliya bozorining modeli. 
54 
MOLIYAVIY INSTRUMENTLAR TAHLILI 
58 
1. Moliya bozorida investitsiyalar daromadliligini baholash. 
58 
2. Foiz stavkasi va uning dinamikasi. 
62 
3 
Pul oqimlarini diskontlash . 
65 
MOLIYA BOZORINING EMITENTLARI HAMDA INVESTORLARINING 
SIYOSATI VA ROLI 
70 
1. Emitentlarning mohiyati va maqsadi. 
70 
2. Emitentlarning siyosati va moliya bozoridagi roli. 
73 
3. Investorlar, ularning siyosati va moliya bozoridagi roli. 
75 
4. Emitent va investorlarning o‗zaro bog‗liqligi. 
80 
MOLIYA BOZORI INSTITUTLARI, ULARNING FAOLIYATI VA ROLI 
83 
1. Moliya bozorlarida sug‗urta tashkilotlarining faoliyati va roli 
83 
2. Moliya bozorlarida banklarningfaoliyati va roli 
85 

---

4 
3. Moliya bozorlarida investitsiya institutlarining faoliyati va roli 
87 
4 
Moliya bozorlarida davlat moliya institutlarining faoliyati va roli 
98 
5 
Moliya bozorlarida xalqaro moliya institutlarining faoliyati va roli 
100 
MOLIYA BOZORI SAVDO TIZIMLARINING FAOLIYATI VA ROLI 
103 
1. Moliya bozorlarining savdo tizimlari va ularning iqtisodiyotdagi roli. 
103 
2. Qimmatli qog‗ozlar bozorida savdolarni tashkil etish
106 
3 
Birja savdosini tashkillashtirish usullari 
108 
4 
Elektron savdo tizimlari va ularning faoliyati. 
110 
MOLIYA BOZORI VA BIRJA FAOLIYATINING HUQUQIY ASOSLARI 
113 
1. Moliya bozorini davlat tomonidan tartibga solish. 
113 
2. Fond bozorini tartibga solishning huquqiy-iqtisodiy asoslari 
116 
3. ―Birjalar va birja faoliyati to‗g‗risida‖ gi O‗zbekiston Respublikasi qonuni 
12.09.2014. (yangi tahrir) 
117 
MOLIYA BOZORI RISKLARI VA INVESTITSION PORTFELLARNI 
BOSHQARISH ASOSLARI 
121 
1. Moliya bozori risklari, ularni baholash va boshqarish. 
121 
2. Birja risklari. 
127 
3 
Investitsion portfellar. 
130 
4 
Investitsion portfelni shakllantirish asoslari. 
132 
5 
Investitsion portfelni baholash va boshqarish asoslari 
136 
MOLIYA BOZORINI MUVOFIQLASHTIRISH, TARTIBGA SOLISH VA 
NAZORAT QILISH ASOSLARI 
139 
1. Moliya bozorini muvofiqlashtirish va nazorat qilish konsepsiyalari 
139 
2. Moliya bozorini muvofiqlashtirish va nazorat qilish institutlari va ularning 
o‗zaro bog‗liqlikdagi faoliyati 
142 
3 
Moliya bozorini muvofiqlashtirish va nazorat qilish modellari 
144 
4 
Qimmatli qog‗ozlar bozorini muvofiqlashtirish va nazorat qilishning jahon 
amaliyoti 
146 
5 
Moliya bozori makroregulyatori konsepsiyasi 
148 
JAHON MOLIYA BOZORINING ZAMONAVIY TENDENSIYALARI VA 
MUAMMOLARI 
152 
1. Jahon moliyabozorining rivojlanishi tendensiyalari va muammolari 
152 
2. Jahon moliya bozori muammolari 
154 
3. Xalqaro moliya bozoridagi operatsiyalar
158 
4 
O‗zbekiston moliya bozorining jaxon moliya bozoriga integratsiyalashuvi 161 

---

5 
masalalari 
MOLIYA BOZORI RISKLARI VA INVESTITSION PORTFELLARNI 
BOSHQARISH ASOSLARI 
164 
1. Moliya bozori risklari, ularni baholash va boshqarish. 
164 
2. Birja risklari. 
167 
3 
Investitsion portfellar. 
170 
4 
Investitsion portfelni shakllantirish asoslari. 
174 
5 
Investitsion portfelni baholash va boshqarish asoslari 
176 
MOLIYA BOZORINI MUVOFIQLASHTIRISH, TARTIBGA SOLISH VA 
NAZORAT QILISH ASOSLARI 
179 
1. Moliya bozorini muvofiqlashtirish va nazorat qilish konsepsiyalari 
179 
2. Moliya bozorini muvofiqlashtirish va nazorat qilish institutlari va ularning 
o‗zaro bog‗liqlikdagi faoliyati 
181 
3 
Moliya bozorini muvofiqlashtirish va nazorat qilish modellari 
183 
4 
Qimmatli qog‗ozlar bozorini muvofiqlashtirish va nazorat qilishning jahon 
amaliyoti 
186 
JAHON MOLIYA BOZORINING ZAMONAVIY TENDENSIYALARI VA 
MUAMMOLARI 
189 
1. Jahon moliyabozorining rivojlanishi tendensiyalari va muammolari 
189 
2. Jahon moliya bozori muammolari 
191 
3. Xalqaro moliya bozoridagi operatsiyalar
193 
4 
O‗zbekiston moliya bozorining jaxon moliya bozoriga integratsiyalashuvi 
masalalari 
197 
BANKLARNING MOLIYA BOZORIDAGI OPERATSIYALARI 
202 
1 
Tijorat banklarining qimmatli qog‗ozlar bozoridagi o‗rni 
202 
2 
Tijorat banklarining qimmatli qog‗ozlar bozorida ishtirok etish maqsadlari 
204 
3 
Tijorat banklarining investitsiya muassasalari sifatidagi faoliyati 
207 
4 
Markaziy banklarning qimmatli qog‗ozlar bozoridagi o‗rni 
209 
5 
Markaziy bankning ochiq bozordagi operatsiyalari 
210 
BIRJALARNING TASHKIL TOPISHI VA ASOSIY FAOLIYAT 
MEXANIZMI 
214 
1 
Birjalarning iqtisodiy mohiyati va rivojlanish tarixi. 
214 
2 
Birjalarning moliya bozoridagi faoliyatini tashkil qilish. 
216 
3 
Birjalarning moliya bozoridagi funksiyalari. 
218 
4 
Birjalarning moliya bozoridagi operatsiyalari. 
219 

---

6 
5. Birja narxlari kotirovkasi 
GLOSSARIYLAR 
225 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‗YXATI: 
227