4.4. O‘zbekiston pul tizimining elementlari Bozor qitisodiyoti sharoitida mamlakat pul tizimi elementlari muhim
ahamiyat kasb etadi, pul tizimi elementlarining to‘liq amal qilishi va barqarorligi
milliy iqtisodiyotining rivojiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
O‘zbekiston pul tizimining elementlari mamlakatimiz 1991 yilda
mustaqillikka erishgandan boshlab tashkil topa boshladi. U o‘z ichiga
quyidagilarni oladi.
– pul birligi «so‘m» bo‘lib, 1 so‘m 100 tiyindan iborat;
– baho masshtabi tovarlar va xizmatlarga bo‘lgan talab va taklif asosida
belgilanadi;
– muomalada qog‘oz va tanga pullar to‘lov vositasini bajaradi. Qog‘oz
pullar 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 200, 500, 1000 so‘m qiymatdagi banknotlardan,
tanga pullar 1, 3, 10, 50 tiyin, 10, 25, 50 va 100 so‘mdan iborat;
– banknot va tangalarni emissiya qilish va muomaladan qaytarib olish
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankiga yuklatilgan bo‘lib, muomaladagi
barcha pullar uning majburiyati hisoblanadi;
– Markaziy bank pul – kredit siyosati instrumentlari asosida mamlakatda
pul muomalasini tartibga soladi;
– mamlakatda pul aylanmasi va naqd pulsiz hisob – kitob shaklidan iborat
bo‘lib, pul aylanishi tarkibida asosiy ulush naqd pulsiz hisob – kitoblar hissasiga
to‘g‘ri keladi. Markaziy bank pul muomalasi aylanmasini tashkil etadi va hisob –
kitoblarningshakllarini belgilaydi.
