Qamusi TÜRKİ ŞƏMSƏDDİn sami etimolojiK İŞ aparan həSƏNBƏy hadi 2008 TƏBRİZ

QAMUSİ TÜRKİ ŞƏMSƏDDİN SAMİ

QAMUSİ TÜRKİ
ŞƏMSƏDDİN SAMİ

ETİMOLOJİK İŞ APARAN
HƏSƏNBƏY HADİ
2008 TƏBRİZ

a a. 1. sevgi ilə çağıma səslərindəndir. - a mənim sevgilim. - a gözümün bəbəyi. 2. hirslə, qəzəblə çağırma səslərindən. - a canım, böylədə iş olar. 3. şaşmana səslərindən. - a bu nə gözəl. - a bu nədir. 4. bıqmağı, doymağı bəlirtən səs. - a bu çox oldu. 5. da. yükləmə, tə'kidi göstərir. - verərər a, öz malıdı: verərər da, öz malıdı. - satar a, nədən satmasın. 6. da. ititməyi, tələsməyi, istəyi vurqulayan, göstərən səs. - gəl a !. gəl da !. - yazsanız a: yazsanız da.

ab (ap op. ob. yob. yop: çoxluğu göstərən sözlər).

abad avad. ovad. 1. ovlaq. nərsənin yığvasını, bolluğunu, çoxluğu göstərən söz. 2. uvat.

abadanlıq avadanlıq. bolluq. islik. varavanlıq.

abadanlıq bayınlıq. baynalıq. bayındırlıq₁. abadlıq.

abadlamaq diriltmək. şənləndirmək.

abadlıq bayınlıq. baynalıq. bayındırlıq₁. abadanlıq.

abaqa yapaqa. abqa. yapqa. 1. istək. istənilən, görülən nərsə. - sənin abağan nədir. 2. oya. məşquliyyət. - özüvə bir abaqa seçdə, oyasız qalma.

abalıq yeldirmə. yəldirmə. manto. (qadınların gen, bol eşik geyimi).

abamaq ablamaq. avamaq. avlamaq. tıymaq. tıqmaq. qapamaq. yapamaq. mən' edmək.

aban abın. avan. ulu. yüksək. ali.

abandırmaq yapandırmaq. çökərtmək. ıxlamaq. xıxlamaq.

abanlamaq yapanlamaq. 1. işləmək. iqdam edmək. 2. kullamaq. işlətmək. 3. iri iri addımlamaq. addımlayaraq ölçmək.

abanmaq yapanmaq. 1. qapanmaq. çulqanmaq. çökünmək. üzərinə düşmək. - nə mənim üstümə abanmısan. 2. əğilmək. salqınmaq. sarqınmaq. - potuşqadan abanıb baxdı. 3. genişləmək. açılmaq.

abansız apansız. avansız. ansız. ansızın. birdən.

abdal sapaq. sarsaq. bonğ. bon. avanaq. şaşıq. şaşqın. axmaq. savuruq. əğli uçmuş. çapıq. səfeh.

abdəstxana ayaq yol.

abı abu. böyükləri çağırmağa sayqı sözü. dadaş. qərdəş. - abım bura buyurun.

abın aban. avan. ulu. yüksək. ali.

abırqa bax > qabırqa.

abırlı qısrıq.

abısıt absın. absıt. (< abamaq: gizlətmək). gizli.

abqa abaqa. yapaqa. yapqa. yapaq. 1. istək. istənilən, görülən nərsə. - sənin abağan nədir. 2. oya. məşquliyyət. - özüvə bir abaqa seçdə, oyasız qalma.

ablaq əbləq < albağ. rəhbərəh.

abluqa yapluqa. yapalqa. quşaq. mahasirə.

absın absıt. abısıt. (< abamaq: gizlətmək). gizli.

absıt absın. abısıt. (< abamaq: gizlətmək). gizli.

abşar şəlalə. çağla. çalğa.

abu abi. böyükləri çağırmağa sayqı sözü. dadaş. qərdəş. - abım bura buyurun.

abuqsapuq saçmasapan. həzəyan.

aburçubur 1. qıvırzıvır. 2. hapursapur. abuqsapuq. saçmasapan. həzəyan.

abur obur. doymaz. qarımpa. - abur obur: obur çobur. - abur çopurun biridi bu gədə.

abyar kömək. yardım. vasitə. - abyarsız varmaq olurmu. - abyarın qırılsın.

acar {(c <> z ) (< acırtmaq)}.açar. ahar. axar. ağlıq. düzgün. sılağ. sığal. cıla. pərdax.

acarlamaq axarlamaq. aharlamaq. cilalamaq. sığallamaq. açmaq. sılağlamaq. sığallamaq. cılalamaq. pərdaxlamaq.

acdamaq acın ilə dəğirman daşının dişlərin açıb, ititmək.

acgöz 1. ac. acur. azur. azqın. 2. yutuq. utuq. ütük. tamahkar.

acıdan qoraq. qora. yaxan. yandıran.

aciko qıcıka. xərdəl otu. qazvəl.

acı 1. dadlı olmayan. - acı su: içilməz su. 2. pis. iti. yaxşıqsız. oxarsız. qaba. sərt. - acı söz. 3. tünd. cik. çığrı. - acı səs. 4. acıq. ağrı. incik. sızı. dərd. kədər. 5. acıq. müsibət. matəm. yas. öc. intiqam. 6. əvəz. təlafi. - acı çıxarmaq: öclənmək. intiqa almaq. təlafi edmək. 7. sancı. ağrı. 8. tərs. ətacı. əqit. əkit. əqti. əgti. - əkti söz. 9. dadlı olmayan. - acı su: içilməz su. 10. acın. yanıq. yanqı. yanı. təəssüf. - yanıq ki çatmadı başa yaşamı, xoş günlər ilə. - min yanıqla bildirməliyəm ki. - bu işlərə yanıq yox. - indi yanıqdan kar çıxmaz. 12. ağrı. sancı. inci.
- acı su: quyu suyu.
- çox sıxıntı, acı çəkmək: qan qusmaq.
- acı təpədən çıxmaq: təpəsindən tüstü çıxmaq. çox acı çəkmək.
- quyruq acısı: öcü alınmamış keçmiş acı. - onun bir quyruq acısı vardır.

acıqdırmaq sanğlatmaq. təngitmək. təngə gəitmək. çəktirmək. dəlirlətmək. hirsləndirmək.

acıq acı. 1. yas. müsibət. matəm. 2. ağrı. acı. incik. sızı. dərd. kədər. 3. azıq. nifrət. kin.

acıqlamaq 1. acmaq. - tanertən ağızalma yeyən, quşluqa acığar. 2. yasa batmaq. - qadıncağız acıqlandı.

acıqlandırmaq cinlətmək. qızdırmaq. yügrütmək. - əğlənmək üçün üçün birin qızdırmaq.

acıqlanmaq yügrünmək. qızışmaq. acğılmaq. yaslanmaq. yaslı olmaq. matəmə batmaq.

acıqlıq əqtilik. əkitlik. kəkrəs. gəsis.

acıqlı 1. acınacaqlı. fəci'. 2. hirsli. taqın. darğın.- darğın gördümdən heç bir nə söyləmədim.

acıqmaq aşıqmaq. tələsmək.

acıqtırmaq aşıqtırmaq. tələstirmək.

acil < aşıl. məzə. xırım xırda qarışıq quru yemiş. tənəqqülat.

acılanmaq qussələnmək. darılmaq. darıxmaq.

acılı acın. ağrılı. sancan. incikli.

acılıq 1. kəkrəlik. dil burma. sərtlik. əkşilik. 2. qussə. kədər. mərarət. - acılığı içindədir.

acımaq acınmaq. 1. yanılmaq: yanıqmaq. yanğmaq. yanmaq. heyiflənmək. təəssüflənmək. 2. kəkrəmək. dil burarcak əkşimək. əkşiyib qabarmaq. təxmir olmaq. 3. təəsüflənmək. rəhmə gəlmək.
{ şəmsəddin sami yazır: ağrımaq ilə acımağın ayrımı buki: ağrı, dərin olur. acıma, üzdən olur. sızımaq, sınırlarda, gah gah tutan ağrıdır}- onun yoxluğuna içdən yanıldıq.
- acımıyaraq qoymaq, vermək, edmək: bağışlamaq. bəzl, fəda edmək. əsirgəməmək. qıymaq.- parasın qıyamır. - parasına qıyıb bu kitabı almadı.

acımtıraq əqit. əkit. əqti. əgti. kəkrə. gəs. - əkti yemiş. - acımtıraq əkşi: kəkrə. dil burar.

acın acı. yanıq. yanqı. yanı. təəssüf. - yanıq ki çatmadı başa yaşamı, xoş günlər ilə. - min yanıqla bildirməliyəm ki. - bu işlərə yanıq yox. - indi yanıqdan kar çıxmaz.

acın acılı. ağrılı. sancan. incikli.

acın dəğirman daşının dişlərin açıb, ititmək üçün çəkiş.

acınacaq - acınacaq, yaxışmaz durum: yazıq.

acınacaqlı acıqlı. fəci'.

acındırmaq əsirqətmək. rəhmə gətirmək.

acınmaq acımaq. yanılmaq: yanıqmaq. yanğmaq. yanmaq. heyiflənmək. təəssüflənmək. - onun yoxluğuna içdən yanıldıq.
- acınmadan qılınmaq: qıymaq. qədər edmək. qıyına (zülmə) muzayiqə edməmək, qısırqanmamaq. - fələk mənə qıydı. - suçsuz birinə nasıl qıyarım.

acırqa rəhmət. məğfirət.

acırqanamaq rəhm edmək.

acısız 1. ağrısız. sancısız. incisiz. 2. bayıtmaqla (bihuşlatmaqla). aparılan operasiy, əməl.

acışan acı görən. acışqan.

acışdırmaq uzaşdırmaq. azışdırmaq. ititmək. hiddətləndirmək.

acışma göynük. sızak. sızış.

acışmaq uzaşmaq. azışmaq. itişmək. qızışmaq. qutruşmaq. hiddətlənmək.

acıtan zalim.

acıtmaq 1. talamaq. dalamaq. dağlamaq. yaxmaq. qavurmaq. - ısırqan daladı, əbə köməçi yaladı. 2. qabartmaq. təxmir edmək. 3. əqşitmək. əkşitmək. təxmir edmək. bayatlatmaq. 1.

acıtmaq sancmaq. incitmək. (> acidən_fars).

acıyan rəhman. mərhəmətli. müşfiq.

ac 1. istək. yaxış. xahiş. 2. acgöz. acur. azur. azqın. - ac göz: gümüş göz: paradan başqa gözünə bir nə girməyən. 3. yeməksiz. 4. az. tamahkar. həris. yoxsul. fəqir. kasıb. möhtac.
- ac doyurmaq.
- ac göz: taya cocuğu.
- ac göz: ac qılıq, xəsiyət: azıq. xəsis.
- azıqlığı burax qıl.
- gözü aclılıq: soğumsızlıq. doymazlıq. tamahkarlıq. təmə'.

acranğ acıranğ. acırınğ. acrınğ. (< acı). 1. həlakət. bəla. (> azrənğ_fars). 2. qussə. qayğı.

acur azur. azqın. 1. şəhvətli. 2. ac. acgöz.

aç - açbağ: həll o fəsl. rətq o fətq. həll o əqd.

açaq 1. daş olmamış nərsə. daşın qarşıtı: topraq. 2. aşaq. malat. 3. xəkə. oğuntu. topraqsin. - kömür açağı. 4. (açıb arıdıb təmizləyən nərsə). sabın.

açal açıl. açıq. dik olmayıb alçaq yer. düşük. döşək.

açan 1. yarıcı. yarcı. ayıran. yaran. paralayan. kəsən. 2. çözən (> suzan). yaxan. əridən. çözər. qodaz. çözərtən. közərtən. çökürtən.

açan açar. nəştər.

açanğ ani.

açar 1. açan. nəştər. 2. aşar. amil. 3. ücrət. müzd.

açar acar. 1. sılağ. sığal. cıla. pərdax. 2. iştahı açan nərsə. turşi. 3. iştah verici.
- qutluluq, səadət himi, rəmzi, haçarı: qurqut. qorqut.

açbağlamaq həll o fəsl edmək.

açdırmaq qazıtmaq. eşdirmək.

açdırmaq9 əkilməmiş, xam yeri işləmək.

açdırmq aşdırmaq. eşdirmək. qazdırmaq.

açıcı qutaran. xilaskar.

açığına göz görə. əyan.

açıqdan ələnən. - ələnən dedi: açıqdan dedi.

açıqına açqala. aşqara ( r <> l ) aşqala. yırqın. yırtığına. bəllək.

açıq 1. dəniz açığı: engin. 2. # iç. dış. yad. için qarşıtı. - açıqdan adam alınmır. 3. boş. işsiz. 4. iyəsiz. yiyəsiz. sahabsız. issiz. 5. (dəngli nərsədə olan) kəsir. kəsr. nüqsan. - budcə açığı. - açığı çıxdı: çatışmamazlıq üz verdi. 6. meydan. 7. aylıq. aylaq. - aydədəyə qonaq olmaq: aylıqda yatmaq. aylaqda yatmaq. açıqda yatmaq. 8. ənğliz. uzun. 9. şux. oynaq. 11. aşqar. aşqal. açqal. yırıq. bəlli. 12. aralıq. aralı. seyrək.- aralıq diş. - açıq ağız: şaşqın. - ağzı açıq: şaşıq. çaşqın. avanaq. mat mə'təl. - dəniz açığı: engin. əngin. orta. ulu orta. - başaçıq: sərbəst. qorxmaz. - gözü açıq: gözü yolda. 13. tıxanmamış. pozuqmayan. işlək. 14. bəlinğ. aşkar. 15. yayıq. yayvan. məbsut. gülər. gülən. bəşşaş. küşada. məftuh. geniş. yavan. yayvan. bol. yayılmış. münbəsit. darıxmaz. dar olmayan. paraq. çatlaq. yırıq. cırıq. yarıq. fərax. - ağzı açıq: sarsaq. ağzı yayvan. boşboğaz. ağzı gəvşək. gəvəzə.- küşada qapı. - küşada əl. - gülər üz. - üzə gülər bir boya. 16. yası. yassı. basıq. müstəvi. basılıb əzilmiş kimi. 17. yal. yalın. çıplaq. 18. ələni. aşgara. saxlzmsızın. gizlimsizin. qapaqsız. bəlli. əyan. 19. toruq. doruq. duruq. saf. turuq. turu. duru. bərraq. saf. 20. quru. çıplaq. lüt. döşənməmiş. - quru yer. - quru söz. - quru taxda. 21. alarğa. - açıq yemək: giriş (antirə) yeməyi. - yoğur yemək: quyuq (əsl) yemək. - toxluq: toxbasar: son yemək (deser). 22. (yer) güşad. ova. 23. aşgar. günəş kimi. - bu iş çox açıqdır: günəş kimidir. - ara açıqlığı: narazılıq. 24. açal. açıl. dik olmayıb alçaq yer. düşük. döşək. 25. bolağan. yalluz. yelpənək. cıf. əclaf. 26. avat. göstərli.
- açıq sarı: kibriti.
- əli, qapısı açıq: əkməğinə qoç. səxi.
- duru su. - açıq don: torı don.
- açıq duri.
- açıq, iri addım: dəvə dabanı.
- açıq təmiz: arın sağın.
- açıq qapılı: qonaqçıl.
- açıqdan göstərilməyən: qapalı. müğəlləq. mərmuz. mübhəm. - orasını qapalı keçdi. - bu tümlə (cümlə) çox qapalı. - qapalı söz. - qapalı bazar, dosluğu pozar.
- bəxdi açıq: yazqulu. yazıqlı. talehli.
- yayıq danışıq: hər tərəfli.

açıqqöz çalağ. itik. huşlu.

açıqlamaq açlanmaq. anğlanmaq. ənqlənmək. ənlənmək. ənnilənmək. genlənmək. bəlinğləmək. ifşa edmək. meydana qoymaq.

açıqlama e'laniyyə.

açıqlatmaq bəllətmək. ortaya qoymaq. meydana çıxarmaq. - ürək sözün bəlmir.

açıqlıq aralıq. boşluq. fasilə. məsafə. yavanlıq. yayvanlıq. genişlik. bolluq. inbisat.
- taxda aralığı. - aralığa gedmək: boş yerə dağılmaq.

açıl 1. (için açılması). gəyirmə. aruğ (için arıtlanması). 2. açal. açıq. dik olmayıb alçaq yer. düşük. döşək. 3. yubat. möhlət.

açıla 1. apşaq. apşıq. yapışıq. çaltıq. genğ. gənğ. gen. gən. şaşa. mütəəccib. 2. qıçları aralı. 3. gəvşək. yaramaz. yürüməz. gücsüz. açıla. təmbəl.

açılış ağaz. ağız. başlanış. başlanqıc. ərəfə. iftitah. iftitah. qüvşar. küvşar. koşar. küşad. kovşad. küvşad > qoşad_fars. (< kövşad < kovşamaq: açmaq. qazmaq). - kitabevinin küşadı. - yeni şəhrin küşadı.

açılışmaq didişmək. titişmək. didər didərlənmək.

açılma yayılma. inbisat.

açılmaq açınmaq. döşənmək. yayılmaq. uzanmaq. tullanmaq. ayarmaq. ayrılmaq. azmaq. çaşınmaq. sapınmaq. yoluzmaq. döşənmək. yayılmaq. uzanmaq. açılıb tölelmək, axmaq. ərimək. əğimək. bəllirmək. bəlirmək. ağarmaq. fışlanmış. kəsilmək. yarılmaq. ayrılmaq. sıyrıtmaq. sırıtmaq. siyritmək. faş olmaq. azlıqların, saçuq suçuqların, eyb nuqsanların bir ucdan çıxması, gürünməsi. sırınmaq. sırıtmaq. siyrinmək. ölmək. qazılmaq. eşilmək. - güc qazılan topaq.
- onun suçları sırıtır.
- ara açılmaq:soqumaq. soğumaq. soyumaq. soyuqlamaq.- bir biindən soğudular.
- gizlisi fışlanmış, faş olmuş. baqlası çözülmüş: içi açılmış.
- gözləri bəlirdi.
- sözə döşənmiş: sözü əninə boyuna anlatmaq.

açılmış 1. şımarıq. şımarmış. safalmış. yırtlaq. yartlaq. yarılmış. yırtılmış. partlaq. - yırtlaq göz. 2. çözük. közük. köçük. ərimiş.

açım açma. yorma. yorum. təfəeül. falaçılıq.

açımaq - bir gizni, sirri, içi açımaq: sökmək. qoxulatmaq. iylətmək. ifşa edmək. - yarın onun işlərin qoxulatacağam.

açımlanmaq soğumaq. iştahdan düşmək. ürəyi vurulmaq.

açınğ acınğ. 1. açıqlıq. yarınğ. ( çuxurluq. eniklik). 2. yalınğ. diklinğ. itlinğ. ( dikləmənğ. qalğuqluq).

açınmaq 1. açılmaq. yayılmaq. döşənmək. uzanmaq. tullanmaq. - sözə döşənmiş: sözü əninə boyuna anlatmaq. 2. qazınmaq. sökünmək. təcziyə olunmaq. - daş topraq yağıntı ilə qazınır.

açınmamaq aymaq_cığa. utanmaq. çəkinmək. usanmaq. - ayman: çəkin. - aymanmadı: çəkinmədi.

açış iftitah. ərəfə.

açıt açtı. həşti. sökə. oyuq.

açqal aşqar. aşqal. açıq. yırıq. bəlli.

açqala açıqına. aşqara ( r <> l ) aşqala. yırqın. yırtığına. bəllək.

açqarın açqurun. göy qurşağı.

açqıçı pərdaxçı. sığalçı. cilaçi.

açqı pərdax. sığal. cila.

açqır ışıqlı.

açqurun açqarın. göy qurşağı.

açlamaq ənqlətmək. ənlətmək.ənnilətmək. genlətmək.

açlanmaq açıqlamaq. anğlanmaq. ənqlənmək. ənlənmək. ənnilənmək. genlənmək.

açlaşmq aşlaşmaq. eşləşmək. qazılıb çuxurlaşmaq.

açlıq döşən. yaylıq. bəsat.

açmaq 1. taramaq. daramaq. arıtmaq. təmizləmək. - saçın daramaq. - saqqalın daramaq. - yün daramaq. 2. turultmaq. durultmaq. tortılı nərsəni durdurub, tortısın dibə köçdürüb arıtlatmaq, aydınlatmaq. təsfiyə edmək. 3. tuyurmaq. duyurmaq. ifşa edmək. nəşr edmək. - bunları duyurmamalı. 4. tutmaq. işlətmək. - çətir, örtük, pərdə tutmaq. 5. qazmaq. - quyu qazmaq. - kərdini qazmaq.
- qapı açmaq: { 1. yol açmaq. örnək vermək. örnək olmaq. 2. başlamaq. təşəbbüs edmək. 3. yaraqlanmaq. talaşlanmaq}. 6. ağızlamaq. başlamaq. 7. aşmaq. əşmək. eşmək. qazmaq. 8. almaq. qapmaq. fəth edmək. - ölkər alıb açdı. - bağlasın aç: buxcasın aç. 9. sılağlamaq. sığallamaq. cılalamaq. pərdaxlamaq. kəşf edmək. 10. yarlamaq. yarmaq. 11. başlamaq. 12. yatsamaq. yasmaq. düzəltmək. təsviyə edmək. yozmaq. yazmaq. 13. aşmaq. iqdam edmək. əməl edmək. 14. yarmaq.
- açıb yırtmaq: dərmək. dərimək. taramaq. qazımaq.
- bütün, toplu nərsəni açıb saçmaq, ayırmaq: yolmaq. didmək. - qoyunun yapıqın (yunun) yoldu.
- yuxu yozmaq: açmaq₅.- işi yarladıq. - işi yarlamadan işə düşdük.
- yol açmaq: örnək olmaq.
- fal açmaq: təfəüül edmək.
- qapını böyük açmaq: ağır xərcə girmək. işi böyük götürmək.
- açıq qapılı: qonaqçıl.
- qapını böyük açmaq: ağır xərcə girmək. işi böyük götürmək.
- takım açmaq: yanqın tulumbasın iticə qoşdurmaq.
- açıb göstərmək: sırıtmaq. sıyrıtmaq. siyritmək: çılpaqlamaq.

açmaq 1. yormaq. vermək. saymaq. həml edmək. - hər kəs öz oyun (fikrin) yorar: verər. - iyiyə yormaq: yaxcıya açmaq. 2. ağtamaq. çəkmək.

açma 1. dəlik. 2. çiy, işlənməmiş toprağın, yeni əkişi. 3. döşətmə. yayma. bəst. 4. kəşf. 5. qüvşar. küvşar. koşar. küşad. kovşad. küvşad > qoşad_fars. (< kövşad < kovşamaq: açmaq. qazmaq). 6. açım. yorma. yorum. təfəeül. falaçılıq.

açmaz 1. mat. 2. çıxmaz. bünbəst. 3. baykut.

açmazlıq kitümlük.

açtı açıt. həşti. sökə. oyuq.

adamcağız yazıq.

adlanmaq adlanmaq.: - pisə adlanmaq: götülənmək. kötülənmək. pisəlmək. pozulmaq. itiham olmaq.

afacan yaramaz. qılıqlı_mus. kaprisli.

ağıllı güclü. qoca. müdəbbir. - qoca xaqan. - qoca bilgin.

aha ! 1. ahan !. ha !. doğru !. gərçək !. 2. iştə !. al !. ala !. öylə !.

ahan ! aha !. ha !. doğru !. gərçək !.

ahar 1. ağar. ağ. axar. acar. ağlıq. düzgün. 2. acar.

aharlamaq axarlamaq. acarlamaq. cilalamaq. sığallamaq.

ahatlanmaq dincəlmək. quşaq atmaq. soyunmaq.

ahextən_fars axıxmaq. yağıxmaq.

ahəng < axınc. axınq. axış. tezlik. təlsəklik. tələsiklik. tə'cil.

ahəstə < ağır asta. ağır. asta. yavaş. yuvaş.

ahu_fars < ağı. ağu. 1. man. eyb. < zəhər. 2. < avu: tutuq. mə'şuq. məhbub.

ahust aqust. 1. günəşin toprağı qızdırıp. çiğin quruduğu vaxt. 2. asta. savsa. yavaş. ağır.

axır axır. axar. yumşaq. armın. mülayim.

axisə_fars axisə_fars. < axış. ahəng. axınq.

axmaq bol. sapıq. səfeh. qanmaz.

axtən_fars ağıtmaq. axıtmaq. ağtamaq. axtamaq. boşaltmaq. lütləmək.

ajəng < açınğ. bax > açınğ.

ajmaqlanmaq ajmuqllanmaq. ajmuqmaq. 1. sapmaq. azmaq. 2. kəlliği artmaq. keçəllənmək.

akıla ( k <> ş ) aşıla. cüzam.

aq ağ. ağ (< ağı). 1. dərd. - ağı kəsən darı. 2. ağ (< av) iki tikəni avlayan (yığan, bir yerə gətirən) tikə. - şalvar, qoltuq dalağı, ağı. 3. pis. - bu işimizdə ağ oldu. - ağ oldu işlərimiz. 4. eyb. - bu sözün ağı yoxdu. - ağını qaldır durulsun, ağını basdır bulansın. {> ak_fars. ək_fars}. 5. əğrilmiş, bükülmüş nərsə, parça, tor. əğrib (özəlliklə balığ toru). 6. ahar. ağar. düzgün. 7. tor. örgü. hörgü. hörük. örük. tolamıq. dolamıq. duzağ.
- ağ oy: yansız fikir.
- ağ ürək: roşəndil.
- gümüş kimi ağ. gümüş boyun, bilək, puxaq.
- üz suyu: üz ağı: namus. abrı. - bu işdən üzümüzün ağı ilə çıxdıq.
- ağ saqqal qara saqqal: kiçik böyük. hər kim. - ağ doğan: sunğur. şunğar.
- ağ damar: sınır.
- çala ağ: kölgəli ağ: tutqun boya.
- ağ çiçək çeşiti: qar topu.
- çox ağ, səmiz olan kişi, cocuq: qar topu.
- ağ doğan: çaqır doğrul. toğan.
- ağ dombul uşaq: qartopu.
- ağ tavşan: çöl siçanı.
- tor ağ: ufaq gözlü balığ ağı (toru). (iri gözlüsünə " fanya" deyilir.
- ağ ciyər: öggən. iryə.
- ağ evli: köçəri el. (qara evli: otraqlı el).
- ağı ağ, qarası qara: dumduru. saf. - ağlı qaralı: rəhbə rəh. qartalka. çal. alavan.
- azca ağarmış: qarçıl.
- "aq banğ" sıraca otu çeşitlərindəndir.
- ağ atmaq: ağ buraqmaq: tor atmaq. tor qurmaq.