Saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Emulsiyalarning turg‘unligi va qatlamlarga ajralishi
Vaqt o‘tishi bilan emulsiyalar buziladi va gomogenligini yo‘qotadi. Oldin dispers darajasi 
o‘zgarmagan holda yog‘ tomchilari suvdan ajraladi, keyinchalik bir-biri bilan qo‘shilib, 
emulsiya ikki bo‘lakka ajraladi. Emulsiyada tarkibidagi tomchilarini koplab olgan himoya 
qatlamining mustahkamligi qancha kam bo‘lsa emulsiya shuncha tez ikki bo‘lakka ajraladi.
Emulsiyalarning kinetik turg‘unligi emulgator strukturasi, undagi radikalning o‘zunligi va 
emulsiya tarkibiga kiruvchi emulgatorning konsentratsiyasiga bog‘liqligi to‘yinmagan dikarbon
kislotasi hosilalaridan detsil va setilmaleinatlarning trietanol ammoniyli tuzlarida yaqqol 
namoyon bo‘ldi. Bu SFMlarni emulsiyalash xossasini o‘rganish jarayonida shunday xulosaga 

---

kelindiki, emulgatorning alkil radikalidagi uglerod soni S
10
dan S
16
oshgan sari hamda 
konsentratsiyasi 2,2% dan 6% gacha oshirilganda emulsiyaning -inetik turg‘unligi ortadi.
Dorixonada emulsiyalarni tayyorlashda emulgator sifatida yuqori molekulali birikmalar 
ishlatiladi. YUMB tarkib jihatdan gidrofil va gidrofob guruhlarga ega bo‘lib, ana shu 
guruhlarni u yoki bu suyuqlikda oson tarqalishi hisobiga ikki suyuqlik chegarasida turg‘un 
ximoya qavati hosil qilib, tomchilarni bir-biriga qo‘shilib ketishiga yo‘l ko‘ymaydi.
Emulsiyaning barkarorligi qo‘shilgan emulgatorning miqdoriga ham bog‘liqdir. 
Emulgator kam qo‘shilganda ma‘lum qismdagi sirt taranglikni kamaytiradi va buning natijasida 
yirik zarrachali emulsiya hosil bo‘ladi. Bunday emulsiyalarning barqarorligi to‘la 
ta‘minlanmaydi. Bunda hosil bo‘lgan yog‘ tomchilari yiriklashib, tomchini qoplagan ximoya 
pardasi uzilib ketadi. Shuning uchun har bir emulgatorni va yog‘ emulsiyasini tayyorlashda 
kerakli miqdorini hisoblab olish emulsiyalarning dispers darajasini va turg‘unligini ta‘minlaydi.