5.2. MEHNATGA HAQ TO‘LASH SHAKLLARI, ISH HAQI FONDI VA UNING TARKIBI Xalq xo‘jaligida ishchi mehnatiga tarif tizimi asosida sarflangan
mehnat miqdori va sifatiga muvofiq haq to‘lanadi.
Tarif tizimi – tarif malaka ma’lumotnomasi, tarif setkasi va tarif
stavkasi kabi tushunchalarni o‘z ichiga oladi. Korxonada ishchilarning
ishlab chiqarish tavsifi tarif-malaka ma’lumotnomasida keltiriladi. Ushbu
hujjat ishchilar malakasini aniqlash va ularga razryad belgilashda asos
bo‘lib xizmat qiladi.
Tarif setkasi – razryadlar va ularga tegishli bo‘lgan koeffitsientlari
ko‘rsatilgan hujjatdir. Hamma korxonalarda birinchi razryadning tarif
koeffitsienti 1 ga teng bo‘lib, razryad ortgan sari tarif koeffitsienti ham
ortib boradi.
Tarif stavkasi – ishchining razryadiga muvofiq unga ma’lum vaqt
birligi (kun, soat) uchun to‘lanadigan haq miqdorini aniqlaydi. Odatda,
tarif stavkasi 1-razryad uchun belgilanib, qolgan razryadlar tarif
koeffitsientiga ko‘paytirish yo‘li bilan aniqlanadi.
Ish haqi ikki shakldan iborat:
1. Ishbay.
2. Vaqtbay.
Amalda ishbay ish haqi shaklining oddiy, mukofot va akkord
tizimlari qo‘llaniladi.
