18. Rezonans və qeyri-rezonans şüalanmanın özəl
xüsusiyyətləri
Rezonans şüalanması kiçik təzyiqli və cərəyan sıxlığı olan qazlarda atomların həyacanlanması nəticəsində baş verir. Burada generasiya olunan fotonun enerjisi yüksək olur və şüalanma spektri xətti xarakter daşıyır.
Təzyiq və cərəyan sıxlığı artdıqca neytral atomların pilləli həyacanlanması və nəticədə atomun ionlaşması, sərbəst elektron və ionların yaranması baş verir. Atomun pilləli həyacanlanması prosesi onun pilləli bazis vəziyyətinə qayitması ilə nəticələnir. Burada generasiya olunan fotonun enerjisinin qiyməti azalır və şüalanma spektri daha uzun dalğalı diapazonu əhatə edərək xətti xarakterdən bütöv (fasiləsiz) fona çevrilir.
Şəkil 5.1-də ( şəkildən cavadın siki kimi heç nə başa düşməy olmur deyə atmadım bura ) molekyular qazın (civə buxarının) müxtəlif təzyiqlərində şüalanmanın spektral tərkibi göstərilmişdir. Belə ki, civə buxarının 10-2 mm c.st. təzyiqində şüalanma spektri xətti xarakter daşıyır (a). Qazın təzyiqinin artması (p=0.1 MPa) şüalanmanın xətti spektrdən bütöv spektrə keçməsi müşahidə olunur (b). Civə buxarının təzyiqinin daha yüksək qiymətlərində isə (p=5 MPa) şüalanma spektrinin artıq daha uzun dalğalı diapazonuna keçməsi müşahisə olunur.
Beləliklə, alçaq təzyiqli və kiçik cərəyanlı boşalma lampalarında əksər hallarda rezonans, böyük cərəyan sizlığı olanda isə qeyri-rezonans süalanması da baş verə bilər. Yüksək təzyiqli və cərəyan sıxlığı olan boşalma lampalarında bütöv spektrli qeyri-rezonans şüalanması generasiya olunur.
Dostları ilə paylaş: |
