Tema: Jıllılıq muǵdarı

A = p*S*∆h = p*∆V
bunda ∆V = - gaz kóleminiń ózgeriwi. Demek, gazdiń izobaralı keńeyiwinde orınlaǵan jumısı onıń basımı menen kólemi ózgeriwiniń kóbeymesine teń eken. Bul proceste gaz keńeyip sırtqı kúshlerge qarsı jumıs orınlaydı, sebebi kúsh baǵıtı menen porshenniń kóshiw baǵıtı birdey. Sonday-aq, gaz qısılǵanda gaz ústinen sırtqı kúshler jumıs isleydi. Izobaralıq keńeyiw processi ushın Mendeleev – Klapeyron teńlemesin jazıp ,
p = hám p =
olardı bir-birinen ayıramız:
p p - yáki p(
Eger = ∆T hám ∆V dep alsaq , p p - yáki p(
ańlatpa tómendegi kóriniske keledi. p∆V = .
p∆V = ańlatpa boyınsha gaz izobaralı T temperaturada qızdırılǵanda sırtqı kúshler ústinen orınlaǵan jumıs tómendegishe anıqlanadı:
A= p∆V = ,
bul ańlatpanı 1 mol muǵdardaǵı gaz ushın jazsaq, ol tómendegi kóriniske
keledi:
A = .
Bul ańlatpadan universal gaz turaqlısı ushın tómendegi qatnas kelip shıǵadı,
yaǵnıy: R =
Universal gaz turaqlısı san jaǵınan bir mol gazdi bir kelvinge izobaralıq túrde qızdırǵanda usı gaz tárepinen orınlaǵan jumısqa teń.
Gaz orınlaǵan jumıstıń geometriyalıq sıpatlaması. Jumıstıń geometriyalıq sıpatlaması bul proceste orınlanǵan jumıstıń geometriyalıq jol menen dálilleniwi bolıp esaplanadı. Bunda gaz basımınıń kólemine qatnası grafigi sızıladı, máselen, gaz izobaralıq keńeygen bolsın. Turaqlı p basımǵa iye bolǵan gazdiń kólemi den ge keńeygende orınlaǵan jumıs abcd tuwrı tórtmúyeshliktiń maydanına san jaǵınan teń, yaǵnıy: A = ( *
Izotermiyalıq proceste basım kólemge keri proporcional ráwishte ózgeredi.
Jıllılıq muǵdarı.
Denelerde jıllılıq almasıwı .
Bir deneden ekinshi denege jumıs islemey energiya beriw procesine jıllılıq almasıwı yaki jıllılıq uzatıw delinedi. Jıllılıq almasıw procesinde dene alǵan yaki sarplaǵan ishki energiya muǵdarın belgilewshi fizikalıq muǵdarǵa jıllılıq muǵdarı delinedi. Jıllılıq muǵdarınıń ólshem birligi jumıstıń birligi menen birdey, yaǵnıy Djoul (1J).Jıllılıq muǵdarın esaplaw ushın kaloriya (1 kal) dep atalatuǵın birlik te kirgizilgen.Jıllılıq muǵdarın Q háribi menen belgilew qabıl etilgen . 1 gramm distillengen suwdı 1 ˚C da ısıtıw ushın kerek bolǵan