Turkiston maktablarining tashkil etilishida

Таълим ва инновацион тадқиқотлар (2022 йил № 6)
ISSN 2181-1709 (P)
226
Education and innovative research 2022 y. №6
kelrakligini zarur deb biladi.
Xulosa qilib aytish mumkinki, Jadid ziyolilarining ijtimoiiy-siyosiy, 
madaniy-ma’rifiy qarashlarida ta’lim jarayoniga, ayollar ta’limiga alohida e’tibor 
berganliklari jadidchilik harakatining Turkistonni ravnaq ettirish yo’lidagi, xalq 
ta’limi va pedagogikasini rivojlantirishdagi intilishlarini yaqqol ko’rsatib berdi. Bu 
qarashlar jadid ziyolilarining quyidagi g’oyalarining hayotga tadbiq etilishi bilan 
namoyon bo’ldi:
oilada ayollarning o’rnini belgilsh orqali ularning jamiyatdagi mavqeini 
oshirish;
xotin-qizlar o’qimishli, sog’liqni saqlash va bolalar tarbiyasidan xabardor 
bo’lishlari kerakligini;
ma’rifatli oilaning yosh avlodni ijtimoiy, axloqiy va mehnat tarbiyasidagi 
o’rnini ko’rsatish va hokazo. 
Turkiston jadidlari ma’rifiy qarashlarida yangi usul maktablari ochish, yoshlarga 
qisman diniy va dunyoviy bilimlar berish bilan cheklanmadilar. Bu yulda jadidlar 
xotin-qizlar masalasiga alohida e’tibor berib, dunyoviy ishlarni bajarishda xotin-
qizlar ham erkaklar qatorida teng bo’lishlari kerakligini ta’kidlaganlar.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 24 maydagi “Qadimiy yozma 
manbalarni saqlash, tadqiq va targ‘ib qilish tizimini yanada takomillashtirish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-2995 – sonli Qarori.
Ayni, Sadriddin. 1963. “Bukhara Inqilabi Tarikhi Uchun Materiallar” (Materials 
for the 206 TIMUR KOCAOGLU history of Bukharan revolution). In Asarlar, 1: 
3–260. Tashkent: OzSSR Davlat Badiiy Nashriyati.
d’Encausse, Hèléne Carrère. 1988. Islam and the Russian Empire: Reform and 
Revolution in Central Asia. Trans. Quintin Hoare. Berkeley: University of California 
Press (French original: Reforme et revolution chez les Musulmans de l’empire russ. 
Paris: Presses de la Foundation nationale des Sciences Politiques, 1966).
Khalid, Adeeb. 1998. The Politics of Muslim Cultural Reform: Jadidism in 
Central Asia. Berkeley: University of California Press.
Allworth, Edward. 1990. The Modern Uzbeks: From the Fourteenth Century to 
the Present. A Cultural History. Stanford, Calif.: Hoover Institution Press.
Kocaoglu, Timur. 2001. Reform Movements and Revolutions in Turkistan. 
Haarlem, Netherlands: SOTA.
Lazzerini, Edward. 1973. “Ismail Bey Gaspirinskii and Muslim Modernism in 
Russia, 1878–1914.” Ph.D. diss., University of Washington, 237-p.
Khalid, Adeeb. 2007. Islam after Communism: Religion and Politics in Central 
Asia. Berkeley: University of California Press.
Sadiy. A. Xotin-qizlar maorifi. Turkiston. 1922 7 okt.
Fitrat. A. Hindistonda bir farangi ila buxoroli mudarrisning jaded maktablari 
xususida qilg’an munozarasi. Sharq yulduzi. 1997. №6,130-bet.