Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların
Yüklə 7,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
144 k ə ndl ə rin ə t əcavüz edilir, at əşə tutulurdu. S ə rh ədyanı k ə ndl ə rd ə v ə ziyy ə t getdikc ə ağırlaşırdı. Respublika hökü - m ə tind ə n Qubadlı rayon r ə hb ə rliyin ə yalnız v ə dl ə r verilir, ancaq heç bir kömə k göstə rilmirdi. 1990- cı ilin ə vv ə ll ə rin- d ə Ə liyar Ə liyevin t əşəbbüsü il ə ilk ə razi özünümüdafiə taboru yaradıldı. Dağbə yi M ə hy ə ddinov taborun ilk ko- mandiri, Ə liyar Ə liyev is ə komandir müa vini t ə yin edildi. Tarovlu k ə nd sakini Paşayev Ziy ə ddin özünümüdafiə ta- borunun ilk üzvlə rind ə n biri oldu. Tarovlu k ə ndind ə ağ saq- qalların t əşə b büsü il ə yerli özünümü dafi ə d ə st ə si yara dıl - dı. H ə r gün be ş - altı n ə f ə r silahlanmış Tarovlu sakini s ə r- h ə di mü dafi ə edir, d üş m ə nin h ə r ə k ə t mexanizmini izl ə yir- dil ə r. Tarovlu k ə ndind ə bir döyüş topu Ala quş dağın da yerl əş diril miş di. S ə rh ə di mü dafi ə ed ə nl ə rd ə altı ə d ə d avto- mat silah var dı . F ə r ə c Hü seynov, Xanqulu F ə rz ə liyev, Şaiq H ə s ə nov özünümü dafi ə d ə st ə sinin top çu la rı idi. Şəkil: Soldan 1-ci batalyon komandiri Əliyev Sadiq, Eyvazov Elşad, Məmmədov Ağagül və İslamzadə Salam əsgərlər arasında Tarovlu kəndi ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 145 Tarovlu ə halisi erm ə ni silahlılarının daimi hücumlarına m ə ruz qalsalar da, güllə , m ə rmi at əşlə ri altında yaşasalar da, dözüm v ə m ə tinlik nümayiş etdirm iş , h ə m düşmə n hücumlarını d ə f etmiş, h ə m d ə gündə lik t ə s ərrüfat işlə ri il ə m əşğul olmuşdular. 1992-ci il iyunun 30-da K ə rt dağı yük - s ə kliyi uğrunda ged ə n döyüşlə rd ə Mehdiyev Əbülfə z B ə - bir oğlu v ə qonşu Çardaxlı k ə ndind ə n olan H ə s ə nquliyev İrşad C ə f ə r oğl u döyüş tapşırığını yerin ə yetir ə rk ə n q ə h- r əmancasına h ə lak oldular. Bu qanlı döyüşdə Tarovlu özünümüdafiə d ə st ə sinin igidl ə ri iki n ə f ə r şə hid verm ə l ə - rin ə baxmayaraq, s ə kkiz erm ə ni yaraqlısını m ə hv etdil ə r. 1992-ci ilin axırlarında Erm ə nistan silahlı q üvvə l ə ri Qu- bad lı v ə Z ə ngilan rayonlarına soxularaq bir neçə k ə ndi ə l ə keçirib yandırdı. 1993- cü ilin iyun ayında G ə nc ə d ə baş ver miş qiyam s ə rh ə d ətrafı rayonlarda v ə ziyy ə ti daha da ağırlaşdırdı. 1993- cü ilin yayında düşmə n quvv ə l ə ri ölkə - d ə ki siyasi böhrandan istifad ə edib güclü hücuma keçdi. 1993- cü ilin yayında C əbrayıl v ə Füzuli rayonlarının bir hiss ə si işğal olundu v ə Qubadlı rayonu üçün real t əhlükə yarandı. 1993- cü il avqustun 23-d ə erm ə ni silahlı qüvvə l ə - ri Qafan, Gorus, Laçın, Hadrut v ə C ə br ayıl istiqam ə tind ə n Qubadlı rayonuna hücum a başladı. Bu t əcavüzkar hü - cumda Rusiya F ederasiyası h ə rbi hiss ə l ə rinin texnikası v ə ə sg ə rl ə ri d ə iştirak edirdi. Qüvvə l ə r qeyri-b ə rab ə r idi. Avqustun 30-da düşmə n G ə y ə n zonası istiqam ə tind ə n güclü h ə rbi texnik anın mü - şay i ə ti il ə hücuma keçdi. Xanlıq, Muradxanlı, Bala soltanlı, Xocik istiqam ə tind ə qanlı döyüşlə r getdi. 1993- cü il avqus- tun 31-d ə Qubadlı rayon m ə rk ə zi il ə b ə rab ə r Tarovlu k ə n- dinin sakinl ə ri d ə öz ata-baba torpaqlarını t ə rk etm ə k m ə cburiyy ə tind ə qaldılar. 1993- cü il avqustun 31-d ə k ə nd uğrunda ged ə n döyüşlə rd ə H ə s ə nov Şaiq Museyib oğlu ağır yaralandı. O yaralı v ə ziyy ə td ə Sumqayıt şə h ə rin ə g ə - ti rilmişdi. Ancaq v ə ziyy ə tinin ağır olduğundan onu h ə yata qaytarmaq mümkün olmadı. H ə s ə nov Şaiq Sum qayıt şə - El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 146 h ə rind ə dünyasını d əyişmiş v ə Şə hidl ə r Xiyaba nında d ə fn edilmişdi r. Şair Sevi Sevdimalı s ə rh ə d k ə ndl ə rind ə yaşayan ə hali- nin v ə t ə np ə rv ə rliyi haqda yazırdı: Tarovlu, Çardaxlı, Mehrili, F ə rcan Düşmə ni sarsıdan s ə ng ə rim idi. Seytas, B əxtiyarlı, Novlu, Cibikli Anda sadiq olan ə sg ə rim idi İllə r keçir , çarə yoxdur d ə rdim ə , Qurd darayıb bostanıma , k ə ndim ə . Bu dünyanın nam ə rdi n ə , m ə rdi n ə , S ərxoş zaman, ağlayınca, ağlayım. Erm ə ni q əsbkarları k ə ndi ə l ə keçirə r ə k dağıtmış v ə yan dırmışdı . Tarovlu sakinl ə ri k ə nd işğal edildikd ə n sonra Ba kı, Sumqayıt şə h ə rl ə rind ə v ə Q aradağ rayonunda m ə s- kun laşıblar. Tarovlu k ə ndinin müdafiə sind ə iştirak ed ə n sakinl ə r: 1. Hüseynov F ə r ə c. 17. H ə s ə nov Şaiq . 2. F ərzalıyev Xanqulu. 18. Süleymanov Süleyman 3. Süleymanov Vaqif. 19. H ə s ə nov Şirzad . 4. Süleymanov Baxış . 20.F ə rz əlıyev Aydın . 5. Mehdiyev Nümayiş . 21. F ə rz ə liyev Xuday ə t. 6. Mehdiyev Əbülfə z. 22. İldırımov Q ə dir. 7. Şə k əralıyev Ə ziz. 23. İldırımov Urman ş 8. Cavadov İnqilab . 24. İbişov Xasay. 9. F ə rhadov N ə sir. 25. İbişov Şə k ə r alı . 10. Q ədimalıyev Nazir. 26. Şahbazov Oqtay. 11. Cavadov Budaq. 27. Şahbazov Ötə rxan. 12. Paşayev Paşa . 28. Şahbazov İsmixan . 13. Q ədimalıyev Möhübbə t. 29. Camalov Ə mirxan. 14. Q ədimalıyev Zakir. 30. Camalov C ə mal ə ddin. 15. Q ə hr ə manov Q ə hr ə man. 31. M ə mm ə dov M ə zahir. 16. Eyvazov Tofiq. 32. İbişov Ə yyub. ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 147 Şə hidl ə rimiz ŞƏHİDLİK Ə N YÜKSƏK ZİRVƏDİR. ONLARIN XATİRƏLƏRİ QƏLBİMİZDƏ HƏMİŞƏ YAŞAYACAQDIR Torpaqlarımızın müdafiə si uğrunda ged ə n döyüşlə rd ə şə hid olan tarovlulular. Şə hidl ə rimizin ruhu şad olsun! H ə r bir v ə t ə n övladı şə hid olmuş övladlarımızın xatir ə sini yad edib v ə t ə nimizin fitn ə kar düşmə nd ə n azad olunmasını dü - şünmə lidir. 1. H ə s ə nov Şirzad . 2. Paşayev Ziy ə ddin. 3. Mehdiyev Əbülfə z. 4. F ə rhadov N ə sir. 5. H ə s ə nov Şaiq . 6. Süleymanov Süleyman . 7. H ə s ə nov Nağı . 8. F ə rz əlıyev Aydı n. Şirzad Nüsrə t oğlu H ə s ə nov 1966- cı il iyunun 22-d ə Tarovlu k ə ndind ə anadan ol muşdur. 1983- cü ild ə Çar dax lı k ə nd orta m ə kt ə bini bitir miş dir. İki il sovxozda f ə hl ə işlə - dikd ə n sonra 1985-ci ild ə sovet ordu- su sıra la rı na çağı r ılmışdır. 1987-ci il- d ə h ə rbi xidm ə ti başa vurduqdan son- ra v ə t ə n ə qayıtmışdı. 1987-ci ild ə ra- yon istehlak c ə miyy ə tinin in şaat bri- qada sın da qu raşdırıcı usta kimi ə m ə k f ə aliyy ə tini davam etdir mişdi. Qara- bağ hadis ə l ə ri başla nandan erm ə nil ə r s ə rh ə d rayonla rının , o cümlə d ə n Qu- bad lı rayonunun torpaqlarını hiss ə - hiss ə qoparma ğı qar şılarına m ə qs ə d qoymuş dular. Qul- El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 148 durlar bu gö z ə l t ə bi ə t ə , bol sulu, münbit torpaqlara, qa lın meşə likl ə r ə m ə xsus olan rayonun k ə ndl ə rin ə q ə fil bas- qınlar edir, adlı - sanlı adamları, t ə s ə r rüfat r ə hb ə rl ə rini ara- dan g ötür m ə y ə , girov aparmağa c ə hd göstə rirdil ə r. Bel ə bir alçaq niyy ə ti Gorus rayonunun ya xınlığındakı N ə z ə r Heyd ə rov adı na sovxozda h ə yata ke çir dikd ə n (erm ə nil ə r h ə min sovxozun direktoru Qaçay Ə l ə kb ə rovu, k ə nd sove- tinin s ə dri Mehdi Mehdiyevi v ə sürücü Telman Hüm b ə t ə li- yevi aradan götürmüşdülə r) sonra Qafan rayonu il ə h ə m- s ə rh ə d olan k ə ndl ə ri, xüsusilə « Sovet Az ərbaycanı» sov- xozunun ə razisini h ə d ə f altına al mışdılar. Onlar bir çox Qu badlı oğulları kimi, h ə min sovxozun direktoru Nümayiş Mehdiyevin d ə başına qiym ə t qoy muşdular . Nümayiş kişi - ni erm ə nil ə r öz l ə ri üçün ə n qorxulu düşmə nl ə rd ə n hesab edirdil ə r. Xal qımızın bu c ə sur övladı qeyr ə tli oğulları ba şı - na toplayaraq sovxozun ə hat ə etdiyi s ə rh ə d k ə ndl ə rini, t ə s ərrüfat sah ə l ə rini göz b ə b ə yi kimi qoruyur, Qafan-Go- rus şose yolunun qırağında yerl əşə n heyvandarlıq ferma- sının köçürül m ə sinin, ə halinin k ə ndl ə rd ə n çıxarıl ma sının qar şısını alırdı. Şir zad doğma k ə ndl ə ri üçün yaxınlaşan f ə lak ə ti hiss ed ə r ə k ticar ə t sistemind ə ki işin d ə n çıxmış v ə yenid ə n sovxoza qayıtmışdı. O qısa müd d ə td ə sovxoz di- rektorlu ğu nun arxa landığı v ə böyük güvə nc yeri hesab et- diyi oğullardan birin ə çevrildi. Nümayiş kişi ə n t əhlükə li ə razid ə yerl əşə n fermaya ged ə nd ə Şirzadı özü il ə apa- rırdı. 1990- cı il aprelin 9-da o sovxozun f ə hl ə si Q ə dir, sü - rücü Telman v ə Şir zadla fermadan qayı dark ə n pusquda dayanan quldurlar on ları şiddə tli at əşə tutdular. Onlar erm ə nil ə r ə cavab at əşi açdılar. Şid d ə tli döyüş başladı . Bu döyüşdə Şirzad H ə s ə nov q ə hr əmanlıqla h ə lak oldu. Tarovlu s ə kkizillik m ə kt ə bi xalqımızın bu c ə sur oğlu nun adı n ı daşıyır. Şirzad subay idi. D ə ryada sicim gördüm, Baxdıqca ucun gördüm. M ə n s ə nd ə n ayrılmazdım, F ə l ə yin gücün gördüm. ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 149 Əbülfə z B ə bir oğlu Mehdiyev 1965-ci il noyabr ayının 1-d ə Ta- rovlu k ə ndind ə anadan olmuş dur. Orta t ə hsilini 1972-1982-ci ill ə rd ə Qubadl ı rayon orta m ə kt ə bind ə al- mışdır. O1986- cı ild ə Şuşa M ə d ə ni- maarif Texnikumunu bitirmiş, 1987- 1989-cu ill ə rd ə sovet ordusu sı rala- rın da h ə rbi xidm ə td ə olmuş dur. H ə r- bi xidm ə td ə n qayıtdıqdan sonra Qu- badlı rayon musiqi m ə kt ə bind ə müə llim işləmişdir. Könüllü olaraq k ə ndd ə t əşki l olunmuş özünümü da- fi ə d ə st ə sin ə yazılmışdır. D ə y ə rli v ə t ə n oğlu doğ ma Ta- rovlu k ə ndi ətrafında ged ə n döyüş l ə rd ə m ə rdlikl ə vuru- şaraq , K ə rt dağı yüksə kliyind ə ged ə n döyüşlə rd ə q ə hr ə - manlıq göstə r ə r ə k şə hid olmuşdur. Ondan yadigar qalmış oğlu M ə nsum atasının v ə adını daşıdığı babası M ə n- sumun q ə hr əmanlığı il ə f ə xr edir. Mehdiyev Əbülfə z göstə rdiyi şücaə t ə görə «İgidliyə görə medalı» il ə t ə ltif edilmişdi r. N ə sir Xan ə hm ə d oğlu F ə rhadov 1968-ci ilin may ayında anadan olmuşdu. Orta t ə hsilini doğ ma k ə n- dind ə almışdı. 1988-1990- cı ill ə rd ə sovet ordusu sıralarında xidm ə t et- mişdi. V ə t ə n ə qayıtdıq dan sonra rayon m ə rk ə zind ə v ə Laçının Qay- ğı q ə s ə b ə sind ə ged ə n tikinti işlə - rind ə çalışmışdı. 1990- cı ild ə Bakı şə h ə rind ə ki iyirmi iki saylı Texniki- Peşə M ə kt ə bind ə t ə hsil alaraq qay naqçı peşə sin ə yiy ə l ənmişdi. |