Ümumi MÜDDƏalar maddə Azərbaycan Respublikasının torpaq qanunvericiliyi

XÜSUSİ QORUNAN ƏRAZİLƏRİN TORPAQLARI 

Maddə 24. Xüsusi qorunan ərazilərin torpaqları və onların tərkibi 

 

1. Xüsusi qorunan ərazilərin torpaqları — xüsusi təbiəti mühafizə, elmi, tarix-mədəniyyət, estetik, 

turizm  və  rekreasiya,  sağlamlaşdırma  və  digər  qiymətli  əhəmiyyətə  malik  olan,  müvafiq  icra 

hakimiyyəti və yerli özünüidarə orqanları tərəfindən təsərrüfat istifadəsindən və mülki dövriyyədən 

tamamilə və ya qismən çıxarılan və üzərində xüsusi hüquqi rejim müəyyən edilən torpaqlardır.

[20]

 

 2. 

Xüsusi qorunan ərazilərin torpaqlarına aşağıdakılar aid edilir: 

 

təbiəti mühafizə təyinatlı torpaqlar; 

 

təbii qoruq təyinatlı torpaqlar; 

 

sağlamlaşdırma təyinatlı torpaqlar; 

 

turizm və rekreasiya təyinatlı torpaqlar;

[21]

 

 tarix-

mədəniyyət təyinatlı torpaqlar; 

 

3.  Torpaqların  xüsusi  qorunan  ərazilərin  torpaqlarına  aid  edilməsi,  onların  istifadəsi  və 

mühafizəsi qaydaları Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericilik aktları ilə müəyyən edilir. 

Maddə 25. Təbiəti mühafizə təyinatlı torpaqlar 

 

1. Təbiəti mühafizə təyinatlı torpaqlara: 

 

yerüstü su axınlarının və sututarların suqoruyucu zonalarının; 

 

kürü tökülməsi üçün mühafizə zolaqlarının; 

 

qoruyucu vəzifələri yerinə yetirən meşələrin; 

---

 

otlaqqoruyucu, tarlaqoruyucu, suqoruyucu və eroziyaya qarşı meşə əkmələrinin; 

 

təbiəti mühafizə vəzifələrini yerinə yetirən digər torpaq sahələri aiddir. 

 

2.  Təbiəti  mühafizə  təyinatlı  torpaqlarda  qanunvericiliklə  onlar  üçün müəyyən  edilmiş  hüquqi 

rejimə əməl etməklə məhdud təsərrüfat fəaliyyətinə yol verilir. 

 

3.  Çayların,  göllərin,  su  anbarlarının,  digər  su  təsərrüfatı  obyektlərinin  sərhədlərində,  habelə 

təbiəti mühafizə təyinatlı digər torpaqların hüdudlarında xüsusi hüquqi rejimli mühafizə zonaları 

müəyyən edilir. Torpaq mülkiyyətçilərinin, istifadəçilərinin və icarəçilərinin təbiəti mühafizə təyinatlı 

torpaqların hüdudlarında yerləşən torpaq sahələri geri alınmır. Həmin sahələrdən qanunvericiliklə 

müəyyən edilmiş hüquqi rejimə riayət etməklə istifadə olunur. 

 

4.  Təbiəti  mühafizə  təyinatlı  torpaqları  olan  müəssisələr,  idarələr  və  təşkilatlar  həmin  torpaq 

sahələrinin sərhədlərində xüsusi xəbərdarlıq nişanları basdırmalıdırlar. 

Maddə 26. Təbii qoruq təyinatlı torpaqlar 

 

1. Təbii qoruq təyinatlı torpaqlara qoruqların, yasaqlıqların (ov yasaqlıqları istisna edilməklə), 

təbiət abidələrinin, təbii (milli) dendroloji və zooloji parkların, nəbatat bağlarının torpaqları aiddir. 

 

2.  Qoruqların  torpaqları  dedikdə,  hüdudlarında  elmi  və  mədəni  dəyərə  malik  olan  təbiət 

obyektləri (tipik və nadir landşaftlar, nadir geoloji törəmələr, bitki və heyvan növləri, canlı orqanizm 

qrupları  və  s.)  olan  və  qanunvericilikdə  müəyyən  edilmiş  qaydada  qoruq  təşkilatlarına  təhkim 

edilmiş torpaq sahələri nəzərdə tutulur. Qoruq torpaqları bu landşaft zonası üçün tipik və nadir olan 

təbii komplekslərin bütün komponentləri ilə birlikdə onların təbii vəziyyətinin qorunub saxlanması, 

orada baş verən proseslərin və təzahürlərin təbii axarının və təbiətin mühafizəsinin elmi əsaslarının 

öyrənilməsi üçün istifadəyə verilir. 

 

Qoruqların  ərazisində,  eləcə  də  onların  ətrafında  müəyyən  edilmiş  mühafizə  zonalarında 

qoruqların  təbii  komplekslərini  pozan  və  ya  xüsusi  elmi,  yaxud  mədəni  dəyərli  təbii  obyektlərin 

mühafizəsi üçün təhlükə törədən hər hansı fəaliyyət qadağan edilir. 

 

3. Yasaqlıqların torpaqlarına təbii ehtiyatların qorunub saxlanılması, bərpası, artırılması, eləcə 

də  landşaftların  və  kompleks  bioloji,  paleontoloji,  hidroloji  və  geoloji  obyektlərin  ümumi  ekoloji 

tarazlığının qorunub saxlanması üçün nəzərdə tutulan torpaqlar aid edilir. 

 

4.  Təbiət  abidələrinin  torpaqları  nadir  və  ya  tipik,  eləcə  də  elmi,  mədəni  və  sağlamlaşdırma 

cəhətdən qiymətli abidələrin (tarix-mədəniyyət abidələrindən başqa) torpaq sahələri hesab edilir. 

 

5. Təbii qoruq təyinatlı torpaqlarda onların məqsədli təyinatına aid olmayan fəaliyyətlər qadağan 

edilir.  Bu  torpaqlar  onlar  üçün  müəyyən  edilmiş  mühafizə  rejiminə  uyğun  gəlmədikdə 

qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada təsərrüfat istifadəsindən geri alınır. 

 

6. Milli parkların torpaqları, təbii və mədəni landşaftları xüsusi ekoloji, tarixi və estetik dəyərə 

malik  olan  torpaq  sahələri  hesab  edilir.  Dendroloji  və  zooloji  parkların,  nəbatat  bağlarının 

torpaqlarına  süni  şəraitdə  müxtəlif  flora  və  fauna  ehtiyatlarının  saxlanılması,  öyrənilməsi  və 

---

artırılması, eləcə də onlardan səmərəli elmi-mədəni və təsərrüfat fəaliyyəti üçün istifadəyə verilən 

torpaq sahələri aiddir. 

Maddə 27. Sağlamlaşdırma təyinatlı torpaqlar 

 

1. Sağlamlaşdırma təyinatlı torpaqlara xəstəliklərin profilaktikasının və müalicə işinin təşkili üçün 

istifadə edilən və ya edilə bilən, əlverişli təbii müalicə amillərinə malik olan müalicə-sağlamlaşdırma 

yerlərinin və kurortların (çimərliklər, mineral su mənbələri, müalicəvi neft və palçıq yataqları və s.) 

torpaq sahələri aiddir. 

 

2.  Təbii  müalicə  amillərinin  mühafizəsi  məqsədi  ilə  bütün  kurortların  ərazilərində  müalicə-

sağlamlaşdırma  yerləri  və  sanitariya  mühafizə  dairələri  müəyyən  edilir.  Bu  dairələrin  hüdudları 

daxilində fəaliyyəti təbii müalicə xassələrinin və əhalinin istirahəti üçün əlverişli şəraitin mühafizəsi 

ilə bir araya sığmayan müəssisələrin, idarələrin və təşkilatların istifadəsinə və ya icarəsinə torpaq 

sahələrinin verilməsi qadağan edilir. 

 

3. Müəyyən edilmiş sanitariya rejimi ilə əlaqədar torpaq sahələrinin təsərrüfat dövriyyəsindən 

tam  çıxarılması  nəzərdə  tutulduğu  hallar  istisna  edilməklə,  sanitariya  mühafizə  zonalarının 

hüdudlarında olan torpaq sahələri torpaq mülkiyyətçilərindən, istifadəçilərindən və icarəçilərindən 

geri alınmır. 

Maddə 28. Turizm və rekreasiya təyinatlı torpaqlar

[22]

 

 

1.  Əhalinin  istirahətinin,  turizm,  bədən  tərbiyəsi  və  idman  fəaliyyətinin  təşkili  üçün  nəzərdə 

tutulan və istifadə edilən torpaqlar turizm və rekreasiya təyinatlı torpaqlar sayılır. 

 

2. Bu torpaqlara ərazisində istirahət evlərinin, pansionatların, kempinqlərin, turist bazalarının, 

uşaq  turist  stansiyalarının,  meşə-parkların,  şəhərətrafı  yaşıllıq  zonalarının,  tədris-məşq,  turist 

cığırlarının,  nişanlanmış  yolların,  uşaq  və  idman  düşərgələrinin  və  bu  kimi  digər  obyektlərin 

yerləşdiyi torpaq sahələri aiddir. 

 

3.  Üzərindən  tədris-məşq  və  turist  cığırlarının,  nişanlanmış  yolların  keçdiyi  torpaq  sahələri 

mülkiyyətçilərdən, istifadəçilərdən və icarəçilərdən geri alınmır, onların razılığı ilə servitut hüququ 

(özgə torpaq sahəsindən məhdud istifadə hüququ) əsasında istifadə olunur. 

 

4. Turizm və rekreasiya təyinatlı torpaqlardan təyinatı üzrə istifadə edilməsinə maneçilik törədən 

hər hansı fəaliyyət qadağan edilir. 

Maddə 29. Tarix-mədəniyyət təyinatlı torpaqlar 

 1. Tarix-

mədəniyyət təyinatlı torpaqlara tarix-mədəniyyət qoruqlarının, xatirə parklarının, 

 

qəbiristanlıqların, məzarların, arxeoloji abidələrin və nadir geoloji törəmələrin torpaqları aiddir. 

 2.  Tarix-

mədəniyyət  təyinatlı  torpaqlarda  onların  məqsədli  təyinatına  zidd  olan  hər  hansı 

fəaliyyət qadağan edilir. 

---

Maddə 30. Mühafizə və sanitariya zonaları sərhədlərinin müəyyən edilməsi 

 

1. Mühafizə və sanitariya zonaları qoruq torpaqlarının, yaşayış məntəqələrinin sağlamlaşdırma 

zonalarının, çayların, bulaqların, su hövzələrinin, hidrotexniki və sugötürmə qurğularının, içməli və 

texniki su təchizatı mənbələrinin ətrafında yaradılır. 

 

2.  Mühafizə  və  sanitariya  zonası  torpaqlarından  istifadə  qaydaları,  şərtləri  və  onların  ölçüsü 

müvafiq normativ-hüquqi aktlarla müəyyən edilir. 

  

VII fəsil