Urganch davlat universiteti "pedagogika" fakulteti

Kelsa kishi etma angar o‘rtar kula, 
Baqqil angar ezgulugung ag‘sin qula (1, 149). 
Senga kular yuzli bir kishi kelsa, sen uning yuziga issiq kul sochma, yaxshilik qil, 
yoqimli qiliq bilan hurmatla. 
Bu misralar orqali birov sendan yordam so‘rab kelsa, sen bunga xursand 
bo‘l, Tangring seni shunday birovlarga nafi tegadigan qilib yaratganiga shukr qil, 
degan ma’no ifodalandan. Haqiqatan, ham inson birovlarga nafi tegsagina haqiqiy 
inson sanaladi.
 

---

28 
2.3. “Devonu lug’atit-turk” asarini ta’limiy texnologiyalar asosida o’qitish 
Xalqimizning ta’lim - tarbiyaga oid qarashlari ulug` olim, mutafakkir 
Mahmud Qoshg`ariy
(XI asr)ning "Devonu lug`atit turk" asarida keng bayon 
etilgan. 
Asar 1076-1077 yillarda yozilgan va yoshlarga nasihatlar tarzida tuzilgan 
she’riy parchalardan iboratdir. Devondagi qo`shiqlarda tabiat, ov va jang 
manzaralari, sevgi - muhabbat va ugit - nasihatlar uz ifodasini topgan. 
She’rlarda ilm olishning qadri, bilimli kishilarni hurmat qilish, 
mehmondo`stlik, xushxulqlik, mardlik va jasurlikni targ`ib qiluvchi, baxil, 
ochko`z, do`stga va xalqiga xiyonat kabi salbiy tomonlarni qoralaydigan she’rlar 
ko`p uchraydi. 
Pand - nasihatlarda asosiy o`rin ilm olishga undashga, uning foydasini 
targ`ib etishga qaratilgan. Ko`plab tarbiyaviy xarakterdagi maqollar ham berilgan. 
Majmud Qoshg’ariyning «Devonu lugotit turk» asarida ilm olishning qadri, 
bilimli, donishmand kishilarni hurmat qilish, mehmondo’stlik xushxulqlik mardlik 
va jasurlikni targ’ib etuvchi, o’z manfaatini ko’zlagan molparast, baxil, ochko’z, 
do’stiga va xalkiga xiyonat kabi salbiy tomonlarni qoralaydigan she’rlar ko’p 
uchraydi. Bunday she’rlar turkiy xalqlar qadim-qadimlardan boshlab, inson 
shaxsini shakllantirishda ta’lim-tarbiyaga katta e’tibor berganligini ko’rsatadi. 
Ayniqsa, pand-nasixatlarda asosiy o’rinni ilm olishga undash, uning
foydalari, ilm axlini xurmat etish to’g’risidagi fikrlar egallaydi. Yoshlarga 
ilmli kishilarga yaqinlashish, ulardan o’gitlar olish maslaxat beriladi: