19
Amaliyot ko’rsatishicha, yangi bozorga yangi mahsulot bilan chiqqandan so’ng
taxminan ikki yil mobaynida sotuv hajmi va baholarning darajasi kutilayotganidan
ko’ra birmuncha pastroq bo’ladi. Bundan keyin yangi mahsulot yoki xizmatlarning
iste’mol xususiyatlarini baholagan xaridorlar tomonidan o’sib boruvchi talab ostida
baholarning o’sishi kuzatiladi. Bozorda o’rnashib olishga odatda 2-4 yil kerak
bo’ladi. Butun bu davrga yangi bozorda o’z ulushini o’zlashtirish uchun investitsion
mablag’larga ega bo’lish kerak. Bunda firmaning yangi bozorda moslashish
strategiyasi va taktikasida xatolar va ularni engib o’tishga urinishlar uchun pul va
ishchi kuchi resurslarining qo’shimcha xarajatlari talab qilinadi.
Yangi bozorni o’zlashtirish vaqtida odatda xalqaro kompaniyaning xorijiy
filiali doimiy shtatini bosh kompaniya mamlakatidan yuborilgan rahbarlar va
mahalliy aholi orasidan malakali va tirishqoq mutaxassislardan shakllantirish amalga
oshiriladi. Bu davr mobaynida mahalliy bozor talablariga muvofiq mahsulot ishlab
chiqarish va sotish tizimini egiluvchan moslashtirish zarur. Shu vaqtda firmaning
sotuvdan oldin reklama va maslahatlarni, shuningdek sotilgan mahsulotga kafolatli
xizmat ko’rsatishni tashkil qilish qobiliyatiga karab u haqidagi axborot
shakllantiriladi.
Mahalliy sheriklar va iste’molchilar bilan yaxshi munosabatlarni o’rnatish va
mustahkamlash bozorni o’zlashtirishni tezlashtiradi. Bunda muloqot muammolari,
madaniy yoki til to’siqlarining vujudga kelish imkoniyatini hisobga olish zarur. Bu
holda xalqaro menejerga notanish shakllanayotgan muammolarni engib o’tishda
optimizm, tirishqoqlik va sabr-toqat yordam beradi. Bozor xatolarni kechirmaydi -
ular haqidagi mish-mishlar juda tez tarqaladi va firmaning bozordagi mavqeini
tiklash hamda mustahkamlash uchun keyingi barcha urinishlarni qiyinlashtirib
yuborishi mumkin.
Dostları ilə paylaş: