Азярбайъан Енсиклопедийасы

Azərbaycan əlifbası

A	B	C	Ç	D	E	Ə	F	G
Ğ	H	X	I	İ	J	K	Q	L
M	N	O	Ö	P	R	S	Ş	T
U	Ü	V	Y	Z

Ən çox işlənən ixtisarların siyahısı

AM – amplitud modulyasiyası

APB – aparat-proqram bloku

ASK – aparat-studiya kompleksi

AV – audiovizual

AVD – audiovizual dil

AVL – audiovizual landşaft

AVN – audiovizual nitq

AVTS – avtomatik telesistem

DT – dinləyici-tamaşaçı

EE – ekran-efir

İA – informasiya azadlığı

İSM – informasiya supermagistralı

İYX – ictimai yayım xidməti

KİV – kütləvi informasiya vasitələri

KK – kütləvi kommunikasiya

KKV – kütləvi kommunikasiya vasitələri

KTV – kabel televiziyası

KVM – kaset videomaqnitofonu

MAİ – məlumatın avtomatik işlənməsi

MAO – mərkəzi aparat otağı

MİP – mərkəzi idarəetmə pultu

MMX – multimedia xidməti

PYS – peyk yayım sistemi

RD – radio tezlik

RTV – rəqəmli televiziya

RYT – rəngli yayım televiziyası

TM – tezlik modulyasiyası

TTV – tədris televiziyası

TV – televiziya

TVJ – televiziya jurnalistikası

TVR – televiziya-radio

TVS – televiziya studiyası

TVV – televiziya verilişi

TJK – telejurnalist komplekti

Vİ – vizual informasiya

A

ABAKSİAL (abaxial) – Linzanın optik oxundan müəyyən uzaqlıqda yerləşən paralel işıq şüası.

ABBREVİASİYA (abbreviation) – Çoxtərkibli termin, qısaltma və ad yaratmaq üçün istifadə edilən söz ixtisarı. Jurnalistlərin və kommunikasiya işçilərinin müasir terminoloji sözlüyündə həm yeni terminlər yaradılmasının çox məhsuldar qaydası, həm də qısaldılmış sözlərin toplanmasıdır. Məsələn, infoteynment A.-sı iki qısadılmış sözün birləşməsindən ibarətdir.

ABBREVİATURA (abbreviation/acronym) – Yazıda və danışıqda ixtisar, bir neçə sözün baş hərflərindən, yaxud iki və daha çox sözün müvafiq hissələrindən düzəldilən mürəkkəb qısaltma.

ABERRASİYA (aberration) – Optik sistemin və real obyektivlərin yaratdığı təsvir (görüntü) təhrifləri. Sistemin əsas əyilmə bucağına düşən geniş şüa dalğalarından istifadə zamanı optik sistemlərdə (kamera, mikroskop, fotoaparat və s.) təsvirlərin təhrif olunması. Əsas A.-lar iki yerə bölünür: monoxromatik və xromatik. Monoxromatik A. geniş, eləcə də dar oxdankənar monoxromatik işıq selindən istifadə zamanı üzə çıxır; xromatik A. isə təsvirin geniş spektrli dalğa uzunluqlu işıq seli vasitəsilə formalaşdırılması zamanı əmələ gəlir. İstənilən toplayıcı linza dürüst təsvir verdiyinə görə obyektivə çevrilsə də, adi linzadan obyektiv kimi istifadə etmək cəhdi keyfiyyətsiz təsvir alınmasına gətirib çıxarır: sahənin mərkəzi kifayət qədər aydın görünmür, kənarlarda isə tam tutqunluq yaranır, parlaq sahələrin sərhədlərində rəngli zolaqlar əmələ gəlir, təsvir sahəsinin kənarındakı düz xətlər əyilir. Ümumiyyətlə, təsvirin qurulması zamanı üç mühüm qayda gözlənilməlidir: a) işıq sistemə paraksial dəstələr şəklində daxil olur; b) dəstələr sistemin optik oxu ilə kiçik bucaqlar əmələ gətirir; v) dalğanın uzunluğundan asılı olmayaraq optik elementlərin sınma göstəricisi bütün şüalar üçün sabitdir. Bu şərtlərin yerinə yetirilməməsi A.-nın yaranmasına səbəb olur, yəni bir nöqtədən çıxan şüalar linzadan keçdikdən sonra təhrifə, itkiyə məruz qalır və nəticədə yenidən bir nöqtədə cəmləşə bilmir.