Азярбайжан республикасы дахили ишляр назирлийи

Etik normalar. 
Eyni 
təbəqəyə mənsub insanlar tərəfindən
uyulan 
və şəxslərin bir-birilə qarşılaşdıqları zaman diqqət yetirməli
olduqları davranış formaları ilə danışma, yemək içmək üsulları, oturuş 
tərzi, toy və bu kimi mərasimlərdə geyinmə və hərəkət tərzini göstərən 
normalara etik normalar deyilir. 
Bu normalar 
müxtəlif sahələrdə özünü göstərir. Xəstə ziyarətində 
olmaq, yeni 
evlənənlərə hədiyyə vermək, yaxın qohumunu itirənə 
başsağlığı vermək, qarşılarında dostlarla salamlaşmaq kimi insanın 
şəxsi, ailə həyatında bu normalara rast gəlinə bildiyi kimi, iş həyatında 
da 
görmək olar. İş yerinə myəyyən geyimdə getmək, açıq dənizdə 
qarşılaşan və eyni ölkənin bayrağını daşıyan iki gəminin siqnal verərək 

---

18 
bir-birini 
salamlaması, ölkədaxili yollarda eyni şirkətəə aid iki avtobusun 
siqnal 
verərək bir-birini salamlamaları və s. 
Etik normalar 
şübhəsiz, cəmiyyət üçün faydasız deyil, insanlar 
eyni normalara uymaqla bir-
birlərinə yaxınlaşır və aralarında daha sıx 
əlaqə yaradırlar. Mədəni insanlardan ibarət bir cəmiyyətdə sosial 
əlaqəlar daha zərif və rahatdır. İnsanların bir-birinə qarşı nəzkaətli 
olması, dostların bir-birini salamlaması, sevinc və kədərlərini bölüşməsi, 
insanlar 
arasında sevgi və hörməti artırır və sosial əlaqələri 
möhkəmlədir. Ancaq bu normalara əməl olunmasa cəmiyyətin əsasları 
sarsılmaz. Sədri Maqsudi Arsalın dediyi kimi «bu normalar həyatı 
bəzəyən qaydalardır». 
Etik normalar 
xüsusilə beynəlxalq əlaqələr də vacibdir. Məsələn: 
Prezident 
seçilən şəxsi digər ölkələrin prezidentlərinin təbrik etməsi 
beynəlxalq hüquqda etik norma sayılır. Diplomatik sahədə də etik 
normalara 
üstünlük verilir. Məsələn: bir ölkədə olan xarici 
diplomatlardan 
vəzifə etibarilə ən yüksək olan səfir həmin ölkədə dövləti 
adından çıxış edir və mərasimlərdə iştirak edir. 
Etik normalarla 
hüquq normaları arasında bir çox fərq vardır. 
1. 
Mənbə baxımından – hüquq normalarının müəyyən edən 
dövlətdir. Etik normalarda isə müəyyən ictimai mühitdir. 
2.
Əlaqədə olduğu şəxslər baxımından – hüquq normaları da, 
etik normalar da insanlara 
şamil edilir. Ancaq hüquq normaları ölkədəki 
hər kəsə aid edildiyi halda, etik normalar isə yalnız qüvvədə olduğu 
ictimai 
mühitə aid edilir. 
3. Sanksiya 
baxımından - hüquq normaları cəbri sanksiya ilə 
əhatə olunmuşdur. Etik normalar riayət etməməyin isə cəbri sanksiyası 
yoxdur. Bu normalara uymayan 
şəxs cəmiyyətin sınağı ilə rastlaşır. 
Etik 
normaların tələblərinin pozulması cəmiyyət üçün o qədər də böyük 
təhlükə daşımır. Etik normalara uymayan şəxs cəmiyyət tərəfindən 
«mədəniyyətsiz», «nəzakətsiz», «kobud» olaraq qiymətləndirilir. Bu
normaları pozan şəxslər gülünc vəziyyətə düşürlər. Lakin onlara qarşı 
c
əmiyyətin reaksiyası nifrət dərəcəsinə çatmır.