FALSAFANING METOD, QONUN
VA KATEGORIYALARI..
BAHROM SHODIYEV
Ilmiy bilish metodlarini o‘rganadigan maxsus soha metadalogiya deb ataladi.
Ilmiy bilishning metodlari o‘z xarakteriga ko‘ra:1) eng umumiy ilmiy metodlar2)
umumiy ilmiy metodlar3) xususiy ilmiy metodlarga bo‘linadi. Xususiy ilmiy
metodlar har bir fanning o‘ziga xos usullari xususiyatlaridan kelib chiqadi.
Masalan: anketa so‘rovi, hujjatlarni o‘rganish sotsiologiya faniga xos bo‘lgan
ilmiy metod. Umumiy ilmiy metodlar barcha fanlarga xos bo‘lgan metodlar.
bunga analiz va sintez, umum
lashtirish va mavxumlashtirish, induktsiya va deduktsiya kabilarni ko‘rsatish
mumkin. Dialektik usul real olamni ilmiy bilishning eng umumiy usuli bo‘lib, u
barcha fanlar uchun metadalogiyadir. Dialektik uslub xususiy fanlar erishgan
yutuqlardan foydalanib ularning usullari bilan birgalikda rivojlanadi, ular bir -
birini to‘ldiradi va boyitadi. Olamni ilmiy bilishning tarixan shakllangan bir
qancha uslublari mavjud bo‘lib, bularga: dogmatik, sofistika, metafizika,
dialektika, sinergetika kabi ta’limotlarni ko‘rib o‘tishimiz mumkin.
Degmatizm
aqidaparastlik (yun. dogma-fikr, ta’limot)- biror bir fikr,
ta’limotga, aqidalarga ko‘r-ko‘rona ishonish dogmatizm tarafdorlarining
asosiy tamoyilidir. Ularning nazarida tushunchalar nazariyalar, qonunlar
o‘zgarmaydi. dogmatizmning xilma-xil shakllari mavjud: siyosat, ilmiy,
diniy vahokazo. ular ijtimoyi hayotga muayyan g‘oyani mutloqlashtirib,
taraqiyotga to‘siq bo‘lib qolaveradi. Sofistika yunon-moxir, so‘zamol
Dostları ilə paylaş: |
