Bajardi: Rozubayev Xushnudbek Tekshirdi: Naim Nodira Toshkent 2022

4-Amaliy ish
Ma’lumotlarni tanlash va ular ustida amallar
Ishdan maqsad: Talabalarda DML komandalaridan foydalanish va shu
orqali relyatsion MB da ishlash ko‘nikmasini hosil qilish.
Masalaning qo’yilishi: Avvalgi laboratoriya mashg‘ulotida yaratilgan
futbol klubining MB ustida amallar bajarish.
Uslubiy ko`rsatmalar: Ma’lumotlar bazasiga axborotlar qo'shish, yangilash,
o'chirish va chiqarib tashlash imkonini beradi, odatda ma‘lumotlami boshqarish tili
(DML – Data Manipulation Language) yordamida amalga oshiriladi. Barcha
ma‘lumotlarning markazlashtirilgan saqlanishi mavjudligi va ulaming tavsifi
ba‘zan so'rovlar tili
(query language) deb ataluvchi so'rovlarda tashkil etilgan
umumiy uskunasi sifatida DML tilidan foydalanish imkonini beradi. So'rovlar

---

tilining mavjudligi o'ziga xos faylli tizimlarni cheklanishlardan yo'qotish
imkoniyatini beradi, unda foydalanuvchilarning fiksirlangan so'rovlar to'plami
ustida ish olib borishlari yoki dasturiy ta‘minotni boshqarishda ko'proq murakkab
muammolar uchun doimiy ravishda yaratilayotgan dasturlar sonining oshishi
nazarda tutiladi.
DML tilining ikki xil turi mavjud - protsedurali va protsedurali bo'lmagan
tillar. Ular bir-biridan ma‘lumotlardan ko'chirma olish usullari bilan farqlanadi.
Ular o'rtasidagi asosiy farq, protsedurali tillar odatda MB da ketma-ket ravishda
axborotlarni qayta ishlaydi, protsedurali bo'lmagan tillar butun yozuvlar to'plamiga
birdan operatsiyaga kirishadi.
DML tili so’rovlari:
SELECT – Amal bajaradigan jadvalimizni tanlash, ekranga chiqarish
komandasi. Sintaksisi esa quyidagicha:
SELECT * FROM  // jadvalni to’liq chiqarish
SELECT , … FROM  // jadval ustunlarini chiqarish.
INSERT – SQL da barcha satrlar ushbu buyruq yordamida kiritiladi.
Sintaksisi esa quyidagicha: