Bajardi: Xasanova Nigoraxon Fan o’qituvchisi: Raximova Mohigul

XUSUSIY KORXONANI TASHKIL ETISH TARTIBI

Fanning nomi: “Biznesni boshqarish asoslari

Bajardi: Xasanova Nigoraxon

Fan o’qituvchisi: Raximova Mohigul

Xususiy korxona yagona mulkdor tomonidan tuziladi. Mulkdor xususiy korxonaga tegishli mol-mulk beradi va uning ustavini tasdiqlaydi.
Xususiy korxona ta’sischisi faqat jismoniy shaxs bo‘ladi. Bu bir shaxs tomonidan yaratilgan tashkilot bo‘lib, biznes faoliyati ta’sischining o‘z mulklari asosida amalga oshiriladi.
Siz mlakatimizdagi xususiy korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni osongina ajratib olishingiz mumkin. Chunki mazkur mahsulotlarning ishlab chiqaruvchisi to‘g‘risidagi ma’lumotda firma nomidan keyin «xususiy korxona» degan so‘z yoki «XK» abbreviaturasi yozilgan bo‘ladi.
Xususiy korxona - bu bir shaxs tomonidan tashkil etilgan va boshqariladigan korxona. O'zbekiston hududida xususiy korxona tadbirkorlik sub'ektlarining tashkiliy-huquqiy shakli bo'lib, ushbu faoliyat "O'zbekiston Respublikasining Xususiy korxonalar to'g'risida"gi 2003 yil 11 dekabrdagi Qonuni bilan tartibga solinadi.
Xususiy korxona bu mulkning huquqiy shakli bo'lib, unda barcha mulklar bir yoki bir nechta egalarga tegishli. Rossiya Federatsiyasining fuqarolik qonunchiligi uning navlarini nazarda tutadi: oilaviy biznes, yakka tartibdagi tadbirkorlik, MChJ va YoAJning ochilishi.
Yakka tartibdagi tadbirkor - yuridik shaxs tashkil qilmasdan tadbirkorlik bilan shug'ullanadigan jismoniy shaxs. Shu bilan birga, yakka tartibdagi tadbirkor Fuqarolik Kodeksida belgilangan davlat ro'yxatidan o'tkazish tartibidan o'tishi shart. Xususiy tadbirkor o'z xatarlari uchun korxona mulki bilan javob beradi. U faqat o'z xavfi va tavakkalidan foyda olish bilan shug'ullanadi. Davlat organlari va shahar organlari xodimlari bunday faoliyat bilan shug'ullanish huquqiga ega emaslar.
Oilaviy korxona tashkiliy-huquqiy shakli bo'yicha yakka tartibdagi biznesga o'xshaydi. Bu bir kishining emas, balki bitta oilaning mehnati va harakatlariga asoslanadi. Oilaviy korxona soliq organlarida soddalashtirilgan tartibda ro'yxatdan o'tkaziladi. Oilaviy tadbirkorlik uchun imtiyozlar kompaniya tomonidan to'lanadigan soliqlar miqdorida ham taqdim etiladi.
MChJ "mas'uliyati cheklangan jamiyat" degan ma'noni anglatadi. Bu korxona bo'lib, uning ustav kapitali bir yoki bir nechta ishtirokchining aktsiyalaridan iborat. Agar kerak bo'lsa, ular MChJ majburiyatlari bo'yicha biznesga sarmoya kiritgan mablag 'bilan javob berishadi. Shuning uchun MChJ uchun ustav kapitalining minimal hajmi belgilanishi kerak. Uni yaratishdan asosiy maqsad moliyaviy foyda olishdir. Bunday tijorat korxonasi tashkil etilgandan so'ng darhol qonunchilik odatda bir nechta muassislardan iborat boshqaruv organini yaratishni talab qiladi. Bu yuridik shaxsni shakllantirishning eng keng tarqalgan shakli.
Yopiq aktsiyadorlik jamiyati ham foyda olish uchun bir nechta muassislar tomonidan tuziladi. YoAJ ma'lum miqdordagi aktsiyalarni chiqaradi, ularni faqat ushbu kompaniya aksiyadorlari o'rtasida taqsimlash mumkin. Qonun aksiyadorlarning mumkin bo'lgan maksimal sonini belgilaydi - ularning soni ellikdan oshmasligi kerak.