Fяxrяddиn mustafayev

İerarxik  sinir  kələfləri  (toru)–  neyronlararası  əlaqə  yaradan  sensor  və 
lokomator  liflərdə    mövcuddur.  Bu  zaman  sinir  sisteminin  yuxarı  şöbələrinə 
daxil  olan  impulslar  orada  sintez  və  analiz  olunduqdan  sonra  əvvəlcə  birinci, 
sonra isə ikinci, üçüncü və s. neyronlara, oradan isə onurğa  
beyinin  spesifik  motor-hərəki  neyronları  ilə  işçi  orqana-əzələyə  ötürülür. 
Beləliklə,  informasiyaların  işçi  orqana  ötürülməsi  ierarxik  səviyyədə-yuxarı 
hökmran  sisteminin  (baş  beyinin)  neyronlarından  aşağı-ona  tabe  olan  liflərə 
ötürülməsi üçün konkret komanda-əmr verilir və onlar əzələlərin müəyyən qrup 
hüceyrələrinə  ötürülür.  Bu  sistem  informasiyaların  çox  dəqiq  və  çevik 
ötürülməsini  təmin  edən  ən  fəal  determinasiya  olunmuş  neyron  qrupu  sayılır. 
Həmin  prosesdə  konvergensiya  (bir  səviyyənin  bir  neçə  neyronu  digər 
səviyyənin  həmin  sayda  neyronları  ilə  əlaqəyə  girir),  yaxud  divergensiya  (bir 
səviyyənin  neyronunun  digərinin  çoxlu  sayda  neyronları  ilə  əlaqəyə  girməsi) 
nəticəsində  informasiyalar  filtrasiya  olunur  (süzülür)  və  siqnallar  çox  güclənir. 
Neyronların  yaralanmalar,  xəstəliklər,  insult,  şişlər  zamanı  informasiyaları 
keçirmə  qabiliyyəti  itdikdə,  yaxud  çox  zəiflədikdə  konvergensiya  və 
divergensiya  onların  «köməyinə  çataraq»  bəzi  şanslar  verir.  Belə  ki,  bir 
səviyyənin  neyronları nisbətən məhv edildikdə, zədələnmiş hüceyrələr fəallaşır 
və  onların  da  funksiyalarını  öz  üzərlərinə  götürürlər.  İerarxik  sistemi  təkcə 
sensor  və  motor  liflər  üçün  deyil,  həm  də  başqa  sistemlər  üçün  də  müvafiq 
köməklik göstərir və onlarla ittifaqa (alyansa) girir. 

---

 
113