Fяxrяddиn mustafayev

(T.M.Turabov, 1997)
 
 
Əlamətlər 
h
2 
Əlamətlər 
h
2 
1. İri buynuzlu qaramal 
Sağım  
Süddə yağlılıq 
Süd yağı 
Süddə quru maddə 
Süddə zülal 
Laktasiyanın sabitliyi 
Laktasiya müddəti 
Ətin keyfiyyəti 
0,0-0,67 
0,18-0,88 
0,0-0,78 
0,6-0,78 
0,4-0,56 
0,1-0,30 
0,19-0,26 
0,16-0,73 
 
 
2.Camış 
Sağım  
Südün yağlılığı 
Doğumlar arası dövr 
Laktasiya müddəti 
Canlı kütlə 
Qurutma dövrü 
Qurutma dövrünün 
davamiyyəti 
Bala dövrünün davamiyyəti 
0,18-0,29 
0,20-0,26 
0,17-0,54 
0,13-0,21 
0,17-0,25 
0,12-0,21 
0,5-0,60 
 
0,22-0,50 
 
 
3. Donuz 
150-180 günlükdə canlı kütlə 
Gövdənin uzunluğu 
Budun böyüklüyü və forması 
Piyin qalınlığı 
Balavermə qabiliyyəti 
0,2 
 
0,3 
 
0,6 
0,4-0,6 
0,14-0,2 
 
 
4. Qoyun 
Çirkli yun qırxımı 
Təmiz yun qırxımı 
Yunun uzunluğu 
Yunun sıxlığı 
Yunun qalınlığı 
Sağım 
Canlı kütlə 
Balavermə qabiliyyəti 
0,3-0,5 
0,5-0,7 
0,4-0,55 
0,3-0,4 
0,4-0,5 
0,2-0,5 
0,35-0,4 
0,11 
 
 
5.
 
Toyuq 
Yumurta vermə qabiliyyəti 
Yumurtanın çəkisi 
Yumurta zülalılının çəkisi 
Yumurta qabığının qalınlığı 
0,11-0,35 
0,3-0,7 
0,2-0,6 
0,10-0,30 
 
 

---

 
165 
Yumurta vermə yaşı 
0,12-0,50 
4.2. DəyiĢkənliyin növləri, genetik aspektləri  
və öyrənilmə üsulları. 
 
 Dəyişkənlik bütün canlı orqanizmlərə  məxsus olan əsas parametr olmaqla, 
yeni  məhsuldar  heyvan,  quş  cinslərinin,  bitki  sortlarının  yetişdirilməsi  və 
mikroorqanizm  ştammlarının  alınması  üçün  səmərəli  üsul  sayılmaqla  onun 
mutasiya,  kombinasiya,  korrelyasiya  və  modifikasiya  dəyişkənliyi  kimi  növləri 
vardır. 
Mutasiya (mutasion) dəyişkənliyi. Mutasiya prosesi irsiyyət dəyişkənliyinin 
ən əsas və ilkin mənbəyi hesab olunmaqla təkamülün başlıca amilidir. Mutasiya 
nəticəsində  yeni  nəsillərdə  onların  valideynlərində  əvvəllər  mövcud  olmayan 
yeni  əlamət  və  xassələr  müşahidə  olunur.  Canlı  aləmdə  endogen-daxili  və 
ekzogen-xarici amillərin təsiri nəticəsində baş verən irsiyyət dəyişkənliyi, yaxud 
yaranan  yeni  irsiyyət  forması  mutasiya  adlanır.  Bu  proses  DNT  və  xromosom 
kariotiplərinin  quruluşunda  baş  verən  kəskin  dəyişikliklərin  yaranması 
nəticəsində  olur,  həm  hüceyrənin  quruluşunda,  həm  də  onun  komponentlərinə 
çox  neqativ  təsir  göstərir.  Mutasiya,  mahiyyətcə  DNT-nin  və  kariotipin 
quruluşunda baş verən dəyişkənlikdən ibarət olmaqla, ilk dəfə botanik Hüqo de 
Friz  tərəfindən  bitkilərdə  qəflətən  baş  verən  dəyişikliklər  zamanı  müşahidə 
olunmuş,  sonralar  isə  S.Korjinski,  N.Timofeyev,  A.  Serebrovski  N.Dubinin, 
M.Lobaşov və b. tərəfindən daha ətraflı öyrənilmişdir. Heyvanlarda mutasiyalar 
müəyyən ardıcıllıq və sürətlə baş verir və mutagenez adlanır. Təbii şəraitdə baş 
verən  mutagenez  prosesi  spontan,  süni  yolla  yaranan  isə  induksiya  mütasiyası 
adlanır və hər iki halda həm generativ, həm də somatik hüceyrələrdə müşahidə 
edilir.  Cinsiyyət  (generativ)  hüceyrələrində  yaranan  mutasiyalar  gələcək 
nəsillərə  verildiyi  halda,  somatik  mutasiyalar  qeyri-irsi  olur,  yalnız  mutant 
heyvanın özünün əlamətlərinə təsir göstərir. Mutasiyanın iki tipi – xromosom və