Fяxrяddиn mustafayev

Ağabəyli  Ağaxan Ələsgər oğlu  
(1904-1980) 
 
Genetika, seleksiya, zootexniya və biologiya 
sahəsində 
tanınmış,  dünya  şöhrətli  alim, 
akademik,  Əməkdar  Elm  Xadimi,  «Qırmızı 
Əmək  Bayrağı»  ordenli,  4  medalla  təltif  oluan, 
«Qafqaz»  yeni  yağlı-südlü  camış  cinsinin 
yaradıcısı,  elmin  yeni  sahəsinin  –  «Camışarın 
genetikası  və  seleksiyası»nın  və  dünyada 
camışçılıq  elminin  banisi  Ağaxan  Ələsgər  oğlu 
Ağabəylinin  kənd  təsərrüfatı  kadrlarının  – 
zootexnik,  baytarlıq  təbabəti  həkimi,  aqroom  və 
bioloqların  hazırlanmasında  böyük  xidmətləri 
olmuşdur. Alim ölkəmizdə və onun hüdudlarından kənarlarda dərc edilmiş 260-
dan  artıq  elmi  əsərin,  14  mooqrafiya,  kitab  və  dərsliyin,  14  təlimatın  müəllifi 
olmuş,  onların  130-dan  çoxu  məhz  camışların  genetikası  və  seleksiyasına  həsr 
edilmişdir. O, 36 il ADAU-nun «Kənd təsərrüfatı heyvanlarının yetişdirilməsi və 

---

 
43 
genetikası»  kafedrasının  müdiri  vəzifəsində  çalışmışdır.  Onun  1978-ci  ildə 
Dehlidə  keirilən  beynəlxalq  simpoziumdakı  Hindistanın  «Murrah»  və 
Azərbaycanın «Qafqaz» camış cinslərinin çarpazlaşdırılmasının nəticələrinə həsr 
olunmuş  məruzəsi  böyük  bir  sensasiya  törətmişdir.  Alimin  yaradıcılığının  əsas 
qayəsini müxtəlif növə malik olan genefondların (qaramal, zebu, camış, dovşan, 
qunduz  və  s.)  seleksiya  ilə  yaxşılaşdırılması  və  yüksək  məhsullar  cinslərin 
yaradılması  təşkil  etmişdir.  O,  həm  də  yeni  yüksək  yağlı-südlü  «Azərbaycan 
camışı»  cinsini  yaratmış,  yerli  zebu,  onun  hibridləri,  cersey  qaramal  cinsinin 
müxtəlif cinslər ilə dönmələri üzərində tədqiqatlar aparmış, onların məhsuldarlıq 
keyfiyyətlərinin  genetik  xüsusiyyətlərini  öyrənməklə  məhsuldarlığı  artırmaq 
üçün proqnoz-diaqnostik tədbirlər hazırlamışdır. Onun rəhbərliyi ilə 50-dən çox 
namizədlik və onlarla doktorluq disserasiyası müdafiə edilmişdir. A.Ağabəylinin 
elmi-pedaqoji irsi sanki genetik olaraq öz övladlarına da bəxş olunmuşdur. Qızı 
Rəna  Ağabəyli  biologiya  elmləri  doktoru,  professordur,  atasının  biologiya 
sahəsindəki  elmi  irsinin  davamçısıdır,  onun  həyat  yoldaşı  Urxan  Ələkbərov  isə 
biologiya elmləri doktoru, professor və akademikdir.