Fяxrяddиn mustafayev

 
Cədvəl 6.
  
Mitotik tsikl və onun dövrlərinin davametmə müddəti (saatlarla), (M.Babayev,  
M.Məcidov, 2006). 
 
 

---

 
124 
İnterfaza  –  nüvənin  sakitlik  mərhələsi  adlanmasına  baxmayaraq  bu 
zaman  hüceyrənin  nüvəsində  çox  mürəkkəb  dəyişikliklər  baş  verir  və 
bölünmə prosesi başlayır. Mitoz bir-birini ardıcıl olaraq əvəz edən beş əsas 
faza  –  mərhələ  (profaza,  prometafaza,  metafaza,  anafaza,  telofaza)  ilə 
müşayət olunur (Ģəkil 7,8). Profaza mərhələsində xromosomlar görünməyə 
başlayır  və  nüvənin  qişası  əriyir,  nüvənin  daxilində  yumağı  xatırladan 
torvari  xromatin  teli  əmələ  gəlir  və  onlar  xromosomlara  çevrilir.  Profaza 
mərhələsi  nüvəciklərin  və  nüvənin  qlafının  həll  olması,  onun  plazmasının-
karioplazmanın sitoplazma ilə qarışması və mikroplazmanın əmələ gəlməsi 
ilə  səciyyələnir.  Metafazada  –  xromosomlar  hüceyrənin  ortasında  düzülür, 
ekvatorial  lövhədə  iy  tellərinə  qarşı  perpendikulyar  yerləşir,  onların 
forması və sayı aydın müşahidə olunur. Bu mərhələ çox qısa mühitdə başa 
çatır,  sentramer  bir  xətt  üzrə  metafaza  (ekvatorial)  lövhəsində  yerləşir, 
sentriollar  arasındakı  iy  telləri  xromosomun  sentromeri  ilə  birləşir. 
Anafazada  –  hər  bir  xromosomun  iki  xromatidi  əks  istiqamətlərdə  qarşı-
qarşıya  yerləşir,  bütün  xromosomlarda  eyni  vaxtda  sentromerlər  bölünür, 
xromatidlər iki sərbəst xromosoma çevrilir. Sentromerlərin bölünməsi başa 
çatan kimi xromosomlar dərhal hüceyrənin qütblərinə çəkilir və bu prosesi 
iy  telləri  idarə  edir.  İy  telləri  qısaldığından  xromosomların  yarısı  çox 
sürətlə  və  nizamlı  surətdə  hüceyrənin  bir,  yarısı  isə  digər  qütbünə  çəkilir, 
onların  sayı  valideyin  hüceyrələrindəkinə  bərabər  olduğu  üçün  gələcək 
nəsil  törəmələrində  də  sabit  saxlanılır.  Bu  prosesin  müxtəlif  səbəblərdən 
pozulması 
nəticəsində 
xromosomların 
sayının 
dəyişilməsi 
bəzi 
anomaliyaların  yaranmasına  səbəb  olur.  Telofaza  mərhələsində  hüceyrənin 
xromosomları  qütblərə  doğru  yığılmaqla  onlar  uzanır,  sitoplazma  iki  yerə 
bölünür,  bir  ana  hüceyrədən  iki  qız  hüceyrə  əmələ  gəlir  və  onların  hər 
birində ana hüceyrədəki miqdarda xromosom olur.