Bazar konyunkturasin boljaw usillari Reje: Kirisiw Bazar konyunkturasi haqqinda tu’sinik Bazar konyunkturasi haqqında túsinik

Bazar sıyımlılıqın anıqlaw.

Bazardıń sıyımlılıqın anıqlaw bazar izertlewleriniń bas wazıypası bolıp tabıladı. «Tavar bazarı sıyımlılıqi» termini astında usı dárejede hám túrli baxalardıń bul qatnasında tavardı satıw múmkin bolǵan kólemi túsiniledi. Bazar sıyımlılıqı xalıq talabınıń o’lshemleri hám tavar usınısınıń úlkenligi menen xarakterlenedi. Waqtıniń hár bir berilgen dáwirinde bazar muǵdar hám sapa anıqlıǵına iye boladı. Yaǵnıy onıń kólemi sotilayotgan hám sonday eken, satıp alınǵan zat qılınıp atırǵan tovarlardıń baha hám de natural kórsetkishlerinde ańlatpalanadı.

Bazardıń sıyımlılıqın anıqlaw ushın ekspert ámellerin tayarlawda hám ótkeriwde tovarlardıń «ko'rinuvi» tutınıw túsinigi, yaǵnıy kiripti shıǵarıp tastap hám tap sonday (analogik) tovarlar importın qosqan halda tavardı mámlekettiń ózi óndirisi isletiledi.

Bazar sıyımlılıqınıń eki: potensial hám real dárejelerin parq qılıw kerek. Potensial dáreje jeke social talaplar menen belgilenedi hám tovarlardı satılıwınıń olarǵa adekvat kólemin sawlelenedi. Marketin’de bazar potensialı termini isletiledi. Bazardıń real qáliplesken sıyımlılıqı onıń potensial sıyımlılıqına muwapıq kelmewi de múmkin. Sıyımlılıqınıń esap -kitapı jáhán hám zaman anıqlıǵın tasıwı kerek.

Bazardıń sıyımlılıqı kóplegen faktorlar tásiri astında qáliplesedi. Bul faktorlardıń hár biri málim bir jaǵdaylarda bazardı rawajlanıwına xoshametlantirganidek, tap sonday túrde onıń sıyımlılıqın da sheklewi múmkin. Faktorlardıń barlıq jıyındısın eki gruppaǵa : ulıwma hám spetsifik xarakter degi gruppalarǵa bolıw múmkin.

Hár qanday bazardıń sıyımlılıqın belgileytuǵın sociallıq-ekonomikalıq faktorlar ulıwma esaplanadılar. Bular : tavar usınısları, sonday-aq, óndiriwshi kárxanalar boyınsha usınıslardıń kólemi hám quramı, shıǵarılıp atırǵan ónimlerdiń assortimenti hám sapası, bul tavar yamasa gruppa boyınsha importtıń kólemi, xalıqtıń satıp alınǵan zat qábileti, onıń jinsi jası jáne social quramı, bazardıń toyınǵanlıq (toldırilganlik) dárejesi, satıw -sawda tarmaǵınıń jaǵdayı, bazardıń jug'rofiy jaylasıwı.

Spetsifik faktorlar bólek tovarlar bazarlarınıń rawajlanıwın belgileydiler. Bunda olardıń hár biri tek ózinegine tán bolǵan faktorlarǵa ıyelewi múmkin. Bunday halda spetsifik faktor tásir kórsetiw dárejesi boyınsha anıq tavar boyınsha talap hám usınıslardıń qáliplesiwi hám rawajlanıwı ushın sheshiwshi faktor bolıwı múmkin. Spetsifik faktorlar qatarına garderobning ólshemi hám tártibi, tábiy-ıqlımlıq shártsharoitlar, modaning ózgeriwi, milliy-xojalıq dástúrler, támiyinlengenliktiń erisilgen dárejesi, fizikalıq hám ruwxıy tozıw, turaq-jay qurılısı múddetleri, ijara sistemasın rawajlandırıw, xojalıq turmıstı aqılǵa say shólkemlestiriw, energiya tasıwshılardıń (uzaq múddet paydalaniletuǵın tovarlar ushın )baxasınıń ósiwi kiredi.

Izertlew qılınıp atırǵan bazarda sebep-aqıbet baylanısıwların anıqlaw maǵlıwmatlardı sistemalastırıw hám analiz qılıw tiykarında ótkeriledi. Maǵlıwmatlardı sistemaǵa salıw gruppalar hám analitik kestelerdiń analiz qılınıp atırǵan kórsetkishleriniń dinamikalıq qatarların, grafiklar, diagrammalar hám taǵı basqalardı safga dızıwdan ibarat esaplanadi. Bul informaciya analiziniń informaciyanı muǵdar hám sapa táreplerinen bahalaw ushın baslanǵısh basqısh bolıp tabıladı.