Bazaviy (qarz va ulush) munosabatlarini bildiruvchi qimmatli qog’ozlar

2
1
3
4
aholi va korxonalar uchun qoʻshimcha daromad olish manbai
Xalqaro tajribaga koʻra obligatsiyalarning turli xil turlari amal qilishiga qaramasdan ularni daromad toʻlash shakllari boʻyicha quyidagicha uchta tur keng qoʻllaniladi
kuponli, qatʻiy belgilangan yoki suzib yuruvchi kupon stavkali
obligatsiyalar
A
diskontli (kuponsiz), yoki nollik kuponli obligatsiyalar
B
qoplash vaqtida daromad toʻlanadigan obligatsiyalar
C
Kuponli obligatsiyalar qarzning asosiy summasi qaytarilishi bilan bir vaqtda davriy ravishda pul toʻlovlarini ham nazarda tutadi. Bunday toʻlovlarning miqdori nominalga nisbatan foizlarda ifodalanadigan k kupon stavkasida belgilanadi. Kuponli toʻlovlar odatda bir yil davomida bir, ikki yoki toʻrt marta amalga oshiriladi
Bunday qimmatli qogʻozlar harakati natijasidagi pul oqimlari qatʻiy belgilangan kuponda operatsiya muddatining oxirida obligatsiyaning diskontlangan nominal qiymatiga qoʻshiladigan annuitetni oʻzida aks ettiradi. Soddalashtirish maqsadida diskontlash yagona r stavka boʻyicha amalga oshirilishini shart qilib qilib qoʻyamiz. Shunda kuponli obligatsiya qiymati quyidagi formula boʻyicha aniqlanishi mumkin:
Agarda bir yil davomida toʻlovlar m marta amalga oshirilsa, obligatsiya qiymatini hisoblash formulasi quyidagicha koʻrinishga ega boʻladi:
Muddatsiz obligatsiyalar qiymati oʻzida doimiy rentani aks ettiruvchi pul oqimlari harakatiga ega degan farazdan kelib chiqqan holda aniqlanishi mumkin. Shunda uni quydagicha aniqlash mumkin
boʻladi:
Bir yilda bir marta toʻlanadigan qatʻiy belgilangan kuponli obligatsiyalar uchun belgilangan tenglikdan kelib chiqqan holda YTM quyidagicha aniqlanadi:
Qoplash muddatigacha daromadlilik investorning qimmatli qogʻozni qoplash muddatigacha saqlashi natijasida olishi mumkin boʻlgan daromadlilik darajasini oʻzida aks ettiradi. Bunda obligatsiyaning joriy bahosi va uning bozor bahosi (P) oʻrtasidagi
nisbatning foizdagi ifodasi olinadi
Obligatsiyani qoplashgacha real daromadlilik quyidagi shartlar bajarilgandagina aniqlanadi:
obligatsiya qoplash muddatigacha saqlanishi lozim