Bilim sohasi

8.15-rasm. “Angiodin EXO/U” exoensefalograf

8.16-rasm. ultratovush fizioterapiyasiga mo’ljallangan “ИОНТО СОНО С2” apparati

Ultratovush terapiyasining birlamchi ta’siri mexanizmi uning to‘qimagako‘rsatadigan mexanik va issiqlik ta’siridir.
Operatsiyalarda ultratovush ham yumshoq, ham suyak to‘qimalarinikesishga qodir bo‘lgan „ultratovush skalpeli“ sifatida foydalaniladi.Ultratovushni suyuqliklar ichidagi jismlarni parchalab, emulsiya hosil qilishqobiliyatidan farmatsevtika sanoatida dori tayyorlashda foydalaniladi.Ultratovush ishtirokida tayyorlangan turli xil dorivorlar emulsiyalari o‘pka kasali,yuqori nafas yo‘llari katari, bronxial astma kabi kasalliklarni davolashdaqo‘llaniladi.
Hozirgi paytda shikastlangan yoki transplantatsiyalanuvchi suyak to'qimalarini“payvandlash”ning yangi usuli (ultratovush osteosintezi) yaratilgan.
Ultratovushning mikroorganizmlarga halokatli ta’sir ko'rsatishidanmoddalarni sterilizatsiya qilishda foydalaniladi.
Ultratovushning ko'rlar uchun qo’llanilishi qiziqarlidir. “Oriyentir”kichkina asbobi hosil qilgan ultratovush lokatsiyasi yordamida 10 m gachauzoqlikdagi jismlarni bilib olish va ularning qanday xarakterda ekanliginianiqlash mumkin.
Ultratovushning tibbiyot va biologiyada qo‘llanilishi borasida yuqoridakeltirilgan misollar bu sohada qilingan barcha tadqiqotlarni o‘z ichiga ololmaydi,chunki ultratovushning qollanish sohasi rang-barang va uni kengaytirishistiqbollari kattadir. Yana ultratovush golografiyasining tibbiyotga kirib kelishi va undan foydalanish yanada yangi diagnostika usullariningpaydo bolishiga umid bog‘laydi.

5.6-§. INFRATOVUSH

Infratovush(lot.infra—quyi,past,ostida)—insonqulogʻigaeshitilmaydiganpastchastotali(chastotalari16 Hz danpastboʻlgan)elastiktoʻlqinlar.Yeryuzidainfratovushhosilqiluvchimanbalarxilmaxil(masalanchaqmoqchaqishi,togʻlarkoʻchishi,oʻrmonvadengizningshovvullashi,shamolguvullashivah.k.).Infratovushmuhitdajudakamyutiladi,shuninguchunuhavo,suvvayeryuzidajudauzoqmasofalargatarqaladi.Infratovushningbuxususiyatlaridan,masalan,atmosferaningyuqoriqatlamlarini,yerpoʻstinitadqiqqilishda,kuchliportlashninguzoqliginivadengizlardakuchlitoʻlqinlartarqalayotganmanbauzoqliginianiqlashdafoydalaniladi.Infratovushnioʻlchashdamaxsusasboblar—mikrofon,gidrofon,geofonyokivibratorishlatiladi.
Infratovush organizmning bir qator sistemalari funksional holatlariga yomon ta’sir ko‘rsatadi: charchash, bosh og‘rig‘i, uyquchilik, jahl chiqishi va boshqalar paydo bo'ladi. Infratovushinng organizmga birlamchi ta’sir ko‘rsatish mexanizmi rezonansli xarakterga ega deb faraz qilinadi. Xususiy tebranishlar chastotasi bilan tebranishga majbur etuvchi kuchlarning chastotasi bir-biriga yaqin bo’lganda rezonans hodisasi yuz beradi. Odam gavdasining xususiy tebranishlar chastotasi, gavdaning yotgan holida 3-4 Hz, turgan holda 5-12 Hz, ko‘krak qafasining xususiy tebranishlar chastotasi 5-8 Hz, qorin bo‘shlig‘iniki 3-4 Hz bo‘lib, bu infratovush chastotalariga mos keladi.
Infratovush intensivligi darajasini yashash joylarida, ishlab chiqarish korxonalarida va transport vositalari turar joylarida kamaytirish gigiyenaning asosiy vazifalaridan biridir.