Билишда ҳАҚИҚат муаммоси

Haqiqat 
konsepsiyalari
Korrespondent
nazariyaning tajribada olingan
ma’lumotlarga muvofiq
bo‘lishini talab qiladi
Pragmatik
amaliyot mezoni ko‘pincha
to‘g‘ridan-to‘g‘ri eksperiment
tushunchasi bilan bog‘lanadi
Kogerent
(nazariy) konsepsiya esa eksperimentga muvofiq 
bo‘lishi, unga zid kelmasligi, uning natijalarini bashorat 
qilish imkonini berishi lozim 

---

7
Isbotlash
Ko‘rsatish mumkin 
bo‘lgan narsani 
isbotlashning hojati 
yo‘q
Fanning u yoki bu qoidasining
haqiqiyligi yoki soxtaligi, aniq-
ravshan bo‘lmaydi

---

8
ISBOTLASH VA RAD ETISH
Fanning u yoki bu qoidasining haqiqiyligi yoki soxtaligi, aniq-ravshan ko‘rinib 
turmaydi. Faqat eng sodda mulohazalar o‘zining haqiqiyligini tasdiqlash uchun sezgi 
idrokidangina foydala-nishni talab qiladi: ko‘rsatish mumkin bo‘lgan narsani 
isbotlashning hojati yo‘q. Fanning aksariyat qoidalari sezgi a’zolari orqali bilish 
darajasida va boshqa haqiqatlardan alohida emas, balki mantiqiy tafakkur darajasida, 
boshqa haqiqatlarga bog‘langan holda, ya’ni isbotlash yo‘li bilan haqiqiy deb qabul 
qilinadi. Isbotlash – ilmiy tafakkurning muhim vositasi. Har qanday isbotda tezis, 
isbotlash uchun asoslar (dalillar) va isbotlash usuli mavjud. Haqiqiyligi yoki 
soxtaligi isbotlash yo‘li bilan aniqlanayotgan qoida tezis deb ataladi. Tezisning 
soxtaligini aniqlash rad etish deb ataladi. Isbotlashda foydalanilayotgan va 
isbotlanayotgan tezisning haqiqiyligini ko‘rsatayotgan barcha qoidalar asoslar yoki 
dalillar deb ataladi. Asoslar va dalillar ishonchli dalillar haqidagi qoidalar, ta’riflar, 
aksiomalar va ilgari isbotlangan qoidalardan tashkil topadi. 

---

9
Emotsiyalar–Hodisalar va holatlar
ahamiyatini bevosita his etish
deb ataladi. 
Ijobiy emotsiyalar –
lazzatlanish, quvonch, 
hayrat, 
muhabbat va sh.k.
Salbiy emotsiyalar –
qo‘rquv, hayiqish, 
nafrat, qayg‘u va sh.k.

---

–.
10
IRODA
Inson ruhiyatining har xil shakllari orasida
sub’ektivning o’z faoliyatini o’zi tartibga
solishi muhim ahamiyatga ega