«bino va inshootlar arxitekturasi» fanidan kurs loyihasiga

Ikki tayanchga qo‘yilgan stropilli tomlar.
a - bir nishobli tom; b - ikki nishobli tom; 1-chordoq orayopmasi; 2-mauerlat; 3-stropil oyogi; 4-yuqoridagi progon (to‘sin); 5- asos bruslari; 6- obreshyotka; 7- kobilka; 8-ustun; 9-tirgak havon.




ZINALAR
Umumiy ma’lumotlar.

Zinalar qavatlararo aloqa qilish, bog‘lanish, va xalokat yuz berganida odamlarni xavfli joydan chiqarish uchun xizmat qiladi.Keyingi xolni xissobga olib, g‘isht-tosh binolarning asosiy zinalari, odatda yonmaydigan zina kataklariga (devor va chordoq yopmalarining o‘tga chidamli konstruksiyalari xosil qilgan xonaga. Joylashtiriladi.Ko‘pincha zina kataklari bino kompozitsiyaning muxim elementi va xamma vaqt uning bikirlik elementi xisoblandi.

Zina tarkibi.Zinalar marshlardan va maydonchalardan iborat bo‘ladi.Marsh tarkibiga bosqichlar, ularni tutib turuvchi nishab to‘sinlar yoki qirralar xamda tutqichli ixota kiradi.Bosqichlarning vertikal tomoni bosqich tagi deb, gorizantal tomoni esa oyoq tagi deb ataladi.Zina maydonlar (qavatlarniki va qavatlararo maydonchalar) gorizantal to‘sinlar yoki qirralar tuti turadigan plitaga ega.
Zina turlari.Zinalar vazifasiga ko‘ra asosiy, yordamchi (zaxiradagi , yong‘inda foydalanadigan, xalokatda foydalanadigan, xizmat) zinalarga va kirish zinalariga bo‘linadi.’
Zinalarga qo‘yiladigan talablarni asosiy zinalarga tadbiqan ko‘rib chiqamiz,Avvalambor zinalar mustaxkam va bikir bo‘lishi kerak.Zinalarning statistik xisobi nisbatan yuqori me’yoriy yuklarga nisbatan bajariladi: 300 ka/sm kv foydali yuk uy-joylarning zinalari uchun, 400 kg/m kv-jamoat binolarning zinalari uchun (o‘ta yuklanish koeffitsienti 1,3).Loyixalash bosqichida zinalarning industrialligi va tejamliligi ko‘rib chiqiladi.

30-rasm. Turar joy binosini ikki marshli zinapoyasini grafik usulda qurish

DERAZALAR.


Derazalarga qo‘yiladigan talablar.Ular avvalambor me’morchilik talablariga va qurilish fizikasi: issiqlik va yorug‘lik texnikasi qurilish akustikasi talablariga javob berishi kerak.Xonalarning talab etilgan yoritilishini ta’minlash uchun yorug‘lik tushadigan tunukorning yuzi me’yoriy kattaligidan kam bo‘lmasligi zarur, masalan: yashash xonalarida –polning 1/8 qismiga teng bo‘lishi kerak.YOrug‘lik tushadigan joylarning yuzi pol yuzining 1/5,5 qismiga teng bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi.Derazalarning yuzi bundan oshib ketsa, xona sovib ketadi va qish mavsumida isitish uchun ko‘p energiya sarf qilinadi, yozda esa xonalar o‘ta sovub ketadi.
Oyna solinadigan yuzalarning ortiqcha bo‘lishi qurilishning qimmatga tushishiga olib keladi, chunki 1 m kv derazo xatto odatdagicha ikki qavat qilib oyna solinganda xam 1 m kv yaxlit panel’ devordan 1,2 marta qimmatga tushadi.Derazalar xaddan tashqari ko‘p bo‘lsa, devorlarning tovushdan ximoyalash qobilyatini ikki baravar pasayib ketadi.
Deraza o‘rnini to‘ldirish elementlari.Ulardan asosiylari deraza kesakisini.oyna solingan panjara va deraza osti taxtasi.Deraza kesakisi-rom bo‘lib, unga deraza panjaralari qo‘yiladi va oshiq-moshiq yordamida osib qo‘yiladi.