Biokimyadan mühazirələr. MƏRuzəÇİ: prof. Yusifov Nazim Məhəmməd oğlu

6. Tənasül vəzi hormonları, kimyəvi təbiəti, funksyaları: Tənasül vəziləri 
hormonları erkək və dişi cinsi vəzilərinin interstisial hüceyrələrində və qismən 
böyrəküstü vəzinin qabıq maddəsində sintez edilir.
Hazırda erkək və dişi tənasül hormonlarının çoxunun kimyəvi təbiəti 
öyrənilib artıq sintez edilmişdir. Bunlar tsiklopentanoperhidrofenantrenin, dişi 
tənasül hormonları isə estranın törəmələridir. Dişi tənasül hormonlarına misal 
estradiolu, estronu (follikulin), progestronu və estriolu göstərmək olar. Estran 
bunların törəməsidir.
Estradiol fizioloji təsirinə görə estrondan 10 dəfə estrioldan isə 25-30 dəfə 
yüksək aktivliyə malikdir. 
Estradiol follikulalarda, estron folikullarda, yumurtalıqda, boğazlıq zamanı 
plasentada da əmələ gəlir. Folikullarda sintez olunan hormonlara (estron və 
estradiol) e s t r o g e n l ə r də deyilir. Bunların biosintezini sxematik belə 
göstərmək olar: 
astat→xolesterin 
↓ ↓ 
Progesteron 
↓ 
androstendion→testosteron 
↓ 
oksiandrostendion→estradial 
CH
3
O 
│ ║ 
CH
3 
│
CH
3 
OH 
│ │ 
CH
3 
│
CH
3 
│
Estradiol 
HO 
Estran 
Estron 
HO 
downloaded from KitabYurdu.org

---

94 
CH
3 
│
─OH 
OH 
│ 
O 
CH
3
│
HO─ 
Estriol 
Progesteron 
O 
║ 
──C─CH
3 
Yaxınlarda müəyyən edilmişdir ki, dişi tənasül hormonları: follikulin və 
estradiol beyində də sintez oluna bilər. Bu məqsədlə qanda olan erkək tənasül 
hormonlarından istifadə olunur. 
Progesteron (lyuteosteron) sarı cisimdə boğazlığın ikinci dövründə əmələ 
gəlir. Bu hormon orqanizmdə estrogenlərin ifrazını artırır.
Orqanizmdə bu hormonların sintezi üçün ilkin material kimi xolesterindən 
və sirkə turşusundan istifadə olunur. Onların əmələ gəlməsində aralıq məhsul 
testosterondur. Esterogenlər qan və limfanın tərkibində ya sərbəst halda ya da 
zülallarla (xüsusən albuminlərlə) birləşmiş şəkildə olur. Qanın hər 100 ml-də 1 
mq-a qədər estrogen olur.