Biokimyo pmd

Yog‘larning oziqlanishdagi ahamiyati
Yog‘lar organizm massasining 15% ini tashkil etadi. Organizmdagi
yog‘lar ikki guruhga bo‘linadi: rezerv (zaxira) yog‘lar va sitoplazmatik
yog‘lar. Zaxira yog‘lar tez almashinish xossasiga ega va ularning tarkibi
iste’mol qilinayotgan ozuqa yog‘lar tarkibiga bog‘liq. Aksincha
sitoplazmatik yog‘lar uzoq vaqt och qolganda ham tarkibi deyarli
o‘zgarmaydi, ularni asosan mebranalarga kiradigan yog‘lar tashkil
qiladilar.
Vazni 70 kg bo‘lgan odam kuniga 90 g o‘simlik va hayvonot
yog‘larini iste’mol qiladi. Yog‘larga bo‘lgan ehtiyoj odam faoliyatiga
bog‘liq. Energetik manba sifatida 1 g yog‘ oksidlanib 38,9 kJ (9,3 kkal)
hosil qilsa, 1 g uglevod va 1 g oqsil faqat 17,2 kJ (4,1 kkal) hosil qiladi.

---

239
Yog‘larning hazmlanishi
Yog‘lar ogiz boshligida hazm bo‘lmaydi. Luqma me’daga tushadi
va u yerda kislotali muhit yuqori bo‘lganligi uchun yog‘lar
parchalanmaydi. Lipaza uchun optimal muhit pH 5,5-7,5. Go‘daklar
oshqozonida yog‘lar parchalanadi, chunki ular iste’mol qilgan yog‘lar
sut yog‘lari bo‘lib, ular emulsiyalangan holatda hamda sut oshqozondagi
kislotani bog‘lab muhitni kuchsiz ishqoriy tomonga siljitadi. Shuning
uchun go‘dak me’dasida lipaza fermenti ishlab chiqiladi va u sut
tarkibidagi yog‘larni parchalaydi.
Katta yoshdagi odamlarda yog‘lar o‘n ikki barmoqli ichakda
parchalanadi. Me’da osti bezining shirasi o‘n ikki barmoqli ichakka
quyiladi va uning tarkibida lipaza fermenti bordir. Bu fermentning ta’sir
etishi uchun quyidagi sharoitlar bo‘lishi zarur: ichak shirasidagi muhit
kuchsiz ishqoriy bo’lmoqligi; yog‘lar emulsiyalangan holatda bo‘lishi
lozim. Pankreatik shira tarkibidagi bikarbonatlar oshqozondan tushgan
xlorid kislotani neytrallaydi. Jigar o‘z navbatida kuchli emulgator
safroni o‘n ikki barmoqli ichakka quyadi.