Biokimyo va molekulyar

Translyatsiyajarayoni bo'linadi 

Initsiatsiya - ribosoma va sintez boshlanishi bilan boshlang'ich 
kodonni tanib olish. 

Elongatsiya - oqsil sintezining o'zi. 

Terminatsiya - tugatish kodonini (kod kodini) tan olish va 
mahsulotni ajratish. 
Har bir kodon uchta nukleotidni o'z ichiga olganligi sababli, bir xil 
genetik matnni uch xil usulda (birinchi, ikkinchi va uchinchi nukleotidlardan 
boshlab), ya'ni uch xil o'qish doirasida o'qish mumkin. Ba'zi qiziqarli 
istisnolardan tashqari, mazmunli ma'lumotlar faqat bitta o'qish doirasida 
kodlangan. Shu sababli, ribosoma bilan oqsilni sintezi uchun uning AUG 
kodon 
–
Translyatsiya boshlanishida to'g'ri joylashishi juda muhimdir. 
35-rasm. Translyatsiyaning asosiy bosqichlari. 

---

126 
Translyatsiyaning umumiy sxemasi. 
Initsiatsiya. 
1. Boshlovchi kodonni (AUG) tanib olish metionin (M) bilan 
aminoatsillangan tRNK biriktirilishi va ribosoman ing katta va kichik 
subbirliklardan birikishi bilan birga keladi. 
Elongatsiya. 
2. Tegishli aminoatsil-tRNKning hozirgi kodonini tanib olish (mRNA 
kodoni va tRNA antikodonining komplementar o'zaro ta'siri kuchaygan).
3. O'sib borayotgan polipeptid zanjirining oxiriga tRNK olib kelgan 
aminokislotaning biriktirilishi. 
4. RNK molekulasining chiqishi bilan birga matritsa bo'ylab 
ribosomaning rivojlanishi. 
5. Chiqarilgan tRNK molekulasini tegishli aminoatsil -tRNK sintetaza 
bilan aminoatsilatsiyalash. 
6. (2) bosqichga o'xshash navbatdagi aminoatsil-tRNK molekulasining 
biriktirilishi. 
7. Ribosomaning mRNK molekulasi bo'ylab to'xtash kodonigacha 
harakatlanishi (bu holda UAG). 
Terminatsiya. 
Ribosoma tomonidan to'xtash kodonini tanib olish (8) yangi sintez 
qilingan oqsilning uzilishi va ba'zi hollarda (9) ribosomaning dissotsilanishi 
bilan birga keladi.