Biologik membranalar haqida tushuncha. Biologik membranalarning vazifasi hamda ahamiyati

« Zamonaviy dunyoda tabiiy fanlar: Nazariy va amaliy 
izlanishlar» nomli ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiyasi 
2.Hujayra ichiga metabolitlar va ionlar tashilishini boshqaradi va gomeostazni 
saqlashda muhim vazifani bajaradi.
3. Hujayra tashqarisidagi signalni qabul qilish va hujayra ichiga uzatish. 
4. Fermentativ kataliz. Jumladan, mitoxondrial membranalarda joylashgan nafas 
zaiijiri fermentlarining energiya almashinuvida, endoplazmatik to’rdagi ferment 
tizimlar, ksenobiotiklar detoksikatstyasida, yog‘lar biosintezida qatnashadi.
5. Hujayralararo matriks va boshqa hujayralar bilan bog’lanish va ta'sirlanish, 
hujayralaming qo‘shilishida va to‘qimalar hosil qilishida ishtirok etadi.
6. Hujayra va organellalar shaklini va harakatini ta’minlash. 
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODLAR 
Barcha biologik membranalar tuzilishi jihatdan polyardir.Membrana tuzilishi 
jihatdan tarkibiy qismi oqsil, uglevod va yog’lardan tashkil topgan.Ularning 
miqdor jihatdan tarkibi hujayra vazifasiga bog’liq bo’ladi. Masalan miyelinning 
75% qismi yog‘lardir, mitoxondriyalaming ichki membranasida esa oqsillar ko'p. 
Plazmatik membranalar tashqi qavatida esa karbon suvlar mavjud. 
Membranalarda lipidlar tarkibi ularning hujayra va to‘qima spetsifikligi bilan 
bog'liq. Membrana oqsillari ana shu membrana funksiyasidan kelib chiqib 
turlicha miqdorda bo’ladi. Masalan, miyelin tarkibida 20% qismi oqsil bo’ladi, 
lekin fermentativ jarayonlar yuqori darajada kechuvchi mitoxondriya ichki 
membranasi tarkibi 75% miqdorda oqsil moddasi boladi. Demak xulosa shuki, 
membrana qanchalik faol bo’lsa oqsillar shunchalik ko’p bo’ladi. 
NATIJALAR 
Joylashishi bo’yicha membrana oqsillari 2 xil bo’ladi: 
1.Periferik oqsillar, ular membrana sirtiga elektrostatik kuch bilan yopishib 
turadi. 
2. Integral oqsillar, ular go‘yo lipid dengizida aysberg kabi suzib yuruvchi 
oqsillardir. 
Misol uchun eritrositlar tarkibidagi periferik oqsil bu spektrindir. U 
eritrositlarni shaklini doimiy saqlash vazifasini bajaradi. Glikoforin esa 
eritrositlar tarkibidagi integral oqsil hisoblanadi.U oqsilning vazifasi 
eritrositlarning bir biriga yopishib qolmasligini taminlaydi. 
Membranalarning yana bir xususiyatlaridan biri lipid qo’shqavatning bo’lishidir. 
Fosfolipidning fosforli qismi bu gidrofil bo’lib sitoplazmaga qarap totiladi. Lipid 
ya’ni dum qismi narigi tomondagi dum qism bilan bir biriga qrab turadi. Shunda 
2 qavat fosfolipid qavat hosil bo’ladi. 
Membrananing yana bir asosiy funksiyasidan biri bu membrana qismlarining
asimmetrik joylashishidir. Jumladan períferik va integral oqsiilar o‘zaro 
asimmetrik joylashgan. Plazmatik membrananing ichki yuzasida asosan 

---

6