Birtəsirli və ikitəsirli porşenli nasoslar

yaxud:

Q_{nəz max} = Q_{nəz or} = 3,14 Q_{nəz or} (4.14)

Bu asılılıqdan görünür ki, birsilindrli birtəsirli porşenli nasoslarda nəzəri veriminin maksimum qiyməti Q_{nəz max} orta nəzəri verimin qiymətindən Q_{nə zor} 3,14 dəfə çoxdur.

Bir silindrli birtəsirli porşenli nasosun həqiqi verimi onun orta nəzəri verimindən verim əmsalı qədər azdır, onda:

, m³/san, (4.15)

Birtəsirli nasosun izafi verimi W_izafi və izafi verim əmsalı k üçün hesablama tənlikləri aşağıda göstərilib.

Çarxqolu-sürgüqolu mexanizmlə hərəkətə gətirilən birtəsirli porşenli nasosun veriminin dəyişməsi 4.4-cü şəkildə göstərilmişdir.

Hava qübbəsində yerləşən mayenin maksimum və minimum həcmlərinə bərabər götürülə biləcək, həmin qübbədəki havanın (qazın) maksimum və minimum həcmləri arasındakı fərqləri araşdırmaq məqsədilə 4.4-cü şəkildəki qrafikin a və b nöqtələrinə uyğun gələn çarxqolunun _a və _b bucaqlarını təyin edək.

Çarxqolu mexanizminin intiqalı üçün hesabat verim əyrisi sinusoid olan sürgüqolunu sonlu uzunluqda götürülməklə aparılır (daha dəqiqliyi təmin etmək üçün sürgüqolunun sonlu uzunluğunu olmamağını nəzərə almaq lazımdır). Odur ki, (fərdi dairə üçün – r = 1)

sin _a = ; _b =  – _a ,

burada parçasının uzunluğu sahəsi S_0a1cb1 konturunun sahəsinə, oturacağının uzunluğu 2-yə bərabər olan düzbucağın hündürlüyüdür:

,

və

.

Onda .

Hava qübbəsindəki axtarılan maksimum və minimum maye həcmlərinin fərqi W_izafi a₁cb₁ əyrisi və düz xətti ilə qapanmış konturun sahəsinə mütənasibdir:

W_izafi = W_max – W_min = k sahə S_a1cb1a1,

burada k – mütənasiblik və yaxud izafi verim əmsalıdır.

Sadə hesablamalar əsasında 4.4-cü şəkildən qeyd etmək olar ki,

sahə S_a1cb1a1 = sahə S_aa1cb1ba – sahə S_aa1b1ba.

Onda:

;

sahə S_aa1b1ba = ab·aa₁ = ,

və buradan

.

Bu bərabərlikdə _a bucağının tapılmış qiymətini yerinə qoyduqda:

W_izafi = W_max – W_min = 1,1k (4.16)

düsturunu alırıq.

4.4-cü şəkildəki qrafikdə oturacağı 2-yə, hündürlüyü bb₁-ə bərabər olan düzbucaqlının sahəsi çarx qolunun bir dövrü ərzində nasosla vurulan və eyni zamanda sinusoid əyrisi və absis oxu ilə əhatə olunmuş sahəyə bərabər olan maye həcminə mütənasib olduğu nəzərə alınarsa, onda izafi verim əmsalının qiymətini aşağıdakı bərabərlikdən asanlıqla tapmaq olar:

,

, (4.17)

eləcə də

W_izafi = W_max – W_min = 0,55F_pS , (4.18)

onda,

W_izafi = 0,55 F_pS (4.19)

burada k = 0,55 – izafi verim əmsalı olub, nasosun növündən asılı olaraq dəyişir.

Şəkil 4.2. Birsilindrli birtəsirli porşenli nasosun sxemi

1 – porşen; 2 – silindr; 3 – işçi kamera; 4 – vurma klapanı; 5 – vurma borusu;

6 – sorma klapanı; 7 – sorma borusu; 8 – qəbul toru; 9 – ştok; 10 – sürüşkəc;

11 – sürgüqolu; 12 – elektrik mühərriki ilə birləşdirilmiş çarxqolu

Şəkil 4.3. Bir silindrli birtəsirli porşenli nasosun nəzəri verim qrafiki