Bolalarni maktabga tayyorlashda aqliy tayyorgarlik

Didaktik vazifa:Kattalarning savollariga narsaning xarakterli belgisini ajratib va nomini aytib javob berish.
O’yin harakati:Kattalarga topishmoqni aytish.


O’yin qoidasi:Ta’riflanayotgan narsani nomini aytish mumkin yemas.Tarbiyachining savollariga aniq va to’g’ri javob berish.
Jihozlash:Sabzavot va mevalar stol ustiga qo’yiladi.Tarbiyachi stulini o’simliklar ko’rinmaydigan qilib qo’yiladi.
O’yinning borishi:Tarbiyachi bolalarga stol ustidagi sabzavotlardan bittasini tanlang.Men sizdan uning qandayligini so’rayman.Siz javob berasiz.Faqat uning nomini aytmang.Sizlarning javoblaringizdan men uni topishga harakat qilaman.Keyin tartib bilan tarbiyachi savol beradi: “Shakli qanday? Hamma tomoni shardek dumaloqmi? Chuqurchasi bormi? Rangi qanday?”va boshqa.
Bolalar savollarga to’la javob berishadi.Bolalar narsaning xarakterli belgilari haqida gapirib berganlaridan keyin tarbiyachi topishmoqni topadi.
Mashg’ulotda,o’yinda,tabiat burchagida va maydonchadagi mehnatda, yekskursiya va sayr vaqtida tarbiyachi bolalarga atrofdagi olamning turli- tumanligini,chiroyini ko’rsatadi, o’simliklarning turli xususiyatlari,sifatlari bilan tashishtiradi,o’simlik va hayvonat olami haqida yelementar tushunchani shakllantiradi.Tarbiyachining hikoyasidan farqliroq o’zlashtirib olishga bolalarning jozibali munosabati imkon beradi.Mashg’ulotlarda didaktik o’yinlarda qo’yilgan vazifani hal yetganda bola buyum va hodisalarning ayrim xususiyatlarini ajratishga,solishtirishga,umumiy xususiyatlarga o’yinlariga qarab guruhlarga ajratishga,klassifikatsiya yetishga urinadilar.Bolalar fikrlashga,xulosalar chiqarishga urinadilar,bolalar diqqati,xotirasi va ixtiyoriy idroki rivojlanadi.Mashg’ulotni,o’yin vazifasini hal yetishda bola o’zining xatti-harakatlari bilan o’yinlar davomida turli maktabgacha yoshdagi bolalar ko’p marotaba takrorlash orqali Maktabgacha ta’lim muassasining ta’lim-tarbiya dasturiga xos bilimlar majmuini o’zlashtiradilar.Tabiiy materiallar bilan o’ynaladigan o’yilarni tanlashlarida tarbiyachi o’yinning mazmuni atrof-muhitdagi,tabiatdagi o’zgarishlarga mosligini unutmasligi lozim.
Masalan: “O’rug’ sotib olish” o’yini bahorda, “Hosil yig’ishtirish” yesa yoz yoki kuzda o’tkazilishi kerak. Tarbiyachining o’zi ham mashg’ulot,o’yinning turlicha variantlarini o’ylashi mumkin.O’yinga,turlicha variantlarini o’ylashi mumkin. O’yinga,mashg’ulotga qo’shimcha vazifa,yangi rol,o’yinlarning atrofdagi tabiat haqidagi bilimlarini boyitishga va boshqalar qilishi lozim.Ba’zi bir didaktik o’yinni
turli variantda,turli yoshdagi bolalar uchun tavsiya yetiladi.O’yinlar o’simliklar,hayvonlar yoki boshqa predmetlarning soni oshishi,turlicha qoida va o’yin harakatlarining oshishi hisobiga murakkablashadi.Masalan:paypaslab bilish uchun sabzi,bodring,olma va boshqalar olish mumkin,keyinchalik shakli o’xshash bo’lgan meva va sabzavotlarni kiritish mumkin.
Maktabgacha yoshdagi bolalarga barg gullar bilan o’ynash ko’pincha guruh xonasini,ovqat stolini bezash,guldasta barglarni kattalarga,kichik bolalarga sovg’a qilishga xohishlari bilan bog’lanadi.Bunday o’yinlarni,mashg’ulotlarni o’tkazishda bolalarni o’simliklarga nisbatan yehtiyotkorlik,gullarni bekordan- bekorga uzmaslikka o’rgatish lozim.
Agar bola olma yoki boshqa predmetlarni shakliga diqqatini qaratgan bo’lsa,unga olmani dumalatib ko’rish,koptokdek silab ko’rish,uning silliqligini aniqlashni taklif yetish lozim.Bolalarda rang,shakl,kattalik tushunchalarini ishlatishga o’rgatishi lozim.
Xilma-xil tabiat hodisasi olamida bolalarning bevosita kuzatishlari uchun yeng tushunarligi o’simlik va uy hayvonlaridir. Maktabgacha yoshdagi bolalarni o’simlik va hayvonlar bilan tanishtirish jarayonida bolalarda tabiatga nisbatan muhabbat ruhida tarbiyalaydi,hayvonlarni parvarishlashga,o’simliklarni o’stirishga nisbatan istaklari tarbiyalanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

1. 
   Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat-engilmas kuch T.,2008.
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasi “Ta’lim to’g’risidagi qonun”. T.,1997.
   
3. 
   Maktabgacha ta’lim kontseptsiyasi T.,2010.
   
4. 
   “Bolajon” tayanch dasturi T.,2016.
   
5. 
   Maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo’yiladigan Davlat talablari. Toshkent – 2017.
   
6. 
   Oxunjonova S. va boshqalar “Bolangiz maktabga tayyormi”. T.2002