Bozor iqtisodiyoti tizimida logistikaning mohiyati va oʻrni shaxnoza Xatamovna Rasulova Gulzodaxon Abdupatto qizi Qudbiyeva Ulugʻbek Erkinjon

 
Kirish. "Logistika" atamasining nisbiy yangiligi bilan bogʻliq holda, bu 
kontseptsiya juda koʻp turli xil talqinlarga ega. Logistika tushunchasi iqtisodiy faoliyat 
sifatida bir necha oʻnlab ta’riflar mavjud. Eng keng talqin iqtisodiy tizimlarda mavjud 
boʻlgan barcha turdagi oqimlarni (moddiy, inson, energetika, moliya va boshqalar) 
boshqarish logistikasi ostida tushunadi. Zamonaviy iqtisodiy lugʻatning ta’rifiga koʻra, 
"logistika-bu iqtisodiy fanning bir qismi va uning mavzusi ishlab chiqaruvchilardan 
iste’molchilarga tovarlarni ilgari surish jarayonlarini tashkil qilish va tartibga solish, 
mahsulot, tovarlar, xizmatlar, tovar inventarizatsiyasini boshqarish, tovar ayirboshlash 
infratuzilmasini yaratish sohasining faoliyatidir". 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 ǀ ISSUE 1 ǀ 2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 608
Mahalliy va xorijiy iqtisodiy adabiyotlarda logistika kontseptsiyasining kengroq 
talqinini topish mumkin, unda boshqaruv ob’ekti moddiy oqim bilan chegaralanmaydi. 
Bugungi kunda logistika iqtisodiy tizimlarda sodir boʻlgan inson, energetika, moliyaviy 
va boshqa oqimlarni boshqarishni oʻz ichiga oladi. Bank logistikasi, axborot logistikasi 
va boshqalar kabi atamalar paydo boʻldi. 
Shunday qilib, logistikani faqat kontekstda koʻrib chiqish oqim materiallari, 
logistika-moddiy oqimlarning samaradorligini oshirish uchun yangi imkoniyatlar izlash 
bilan bevosita bogʻliq boʻlgan disiplinlerarası ilmiy yoʻnalishdir. 
Logistika kontseptsiyasini chuqurroq aniqlashda ushbu jarayonni iqtisodiy va 
iqtisodiy nuqtai nazardan koʻrib chiqing. 
Shunday qilib, logistika fan sifatida transport, saqlash va jarayonda amalga 
oshiriladigan boshqa moddiy va nomoddiy operatsiyalarni rejalashtirish, nazorat qilish 
va boshqarish imkonini beradigan ilmiy printsiplar, usullar, matematik modellarni 
ishlab chiqadi: 
- xomashyo va materiallarni ishlab chiqarish korxonasiga yetkazish; 
- xom-ashyo, materiallar va yarim tayyor mahsulotlarni qayta ishlash; 
- tayyor mahsulotni oʻz talablariga muvofiq iste’molchiga yetkazish; 
- tegishli axborotni uzatish, saqlash va qayta ishlash. 
Davom etayotgan globallashuv va iqtisodiy jarayonlarning integratsiyasi XX 
asrning 60-70-yillarida oqim jarayonlarini tashkil etish va amalga oshirishni aks 
ettiruvchi ilmiy yoʻnalishni rivojlantirishga turtki boʻlgan iste’molchi manfaatlarining 
ustuvorligini belgilab, jahon iqtisodiy tizimining xizmat iqtisodiyotiga aylanishiga olib 
keldi [1]. Global iqtisodiy beqarorlik sharoitida logistika jarayonlarini ta’minlash 
boʻyicha faoliyatni amalga oshirish uchun shart-sharoitlarni takomillashtirish, 
shuningdek, hududlarning raqobatbardoshligiga ta’sir qiluvchi omillarni oʻrganish 
jarayoni birinchi oʻrinda turadi.[2] Zamonaviy bozor sharoitida hududlarning 
raqobatbardoshliginioshirish yoʻllari ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini oshirish, 
logistika xizmatlari narxini pasaytirish, innovatsion texnologik jarayonlarni joriy etish, 
xarajatlarni kamaytirish, resurs va energiya tejaydigan texnologiyalarni joriy etish 
boʻyicha yangi imkoniyatlar topish bilan belgilanadi.