Budjet hisobi
Yüklə 3,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ehtiyotkorlik prinsipi
hisobotda ak tiv lar va darom adlar o rttirilg an holda baholanishiga va m ajburiyatlar yoki xarajatlar pasaytirilgan h o ld a baholanishiga y o ‘l qo‘yilmasligini anglatadi. M aznianning shakldan ustunligi prinsipi agar axborotlar h iso b hujjatlarida va hisobotlarda operatsiyalar va hodisalam ing m azm u n in i ishonchli aks ettirsa, bu axborotlar h isobga olingan va hisobotda taq d im etilgan b o ‘lishini bildiradi. 8 - Zak. 2 4 113 Ko'rsatkichlarning qiyosiyligiprinsipi axborotlar nafii va m azmunli b o ‘lishi u ch u n u h a rx il h iso b o t davrlari uchun qiyosiy b o‘lishini bildiradi. H isobot yilida hisobotlam i taqdim etishga b o ‘lgan yondashuvlar o ‘zgarganda o ‘tgan d avrga tcgishli axborotlar qiyoslash m aqsadida qayta tasnif qilingan boMishi kcrak. Agar am aliy fikr-m ulohazalar b o ‘yicha qayta ta sn if q ilish m um kin bo'lm asa, u nda ular qayta tasnif qilinganida b o ‘lishi m um kin bo'Igan o ‘zgarishlam ing sabablari va xaraktcri yoritilgan b o ‘lishi kcrak. Hisobotning betarafligiprinsipi hisobotda keltirilgan axborot, uning ishonchliligini ta ’m inlash uchun oldindan bichib-to‘qib q o ‘yishdan holi b o ‘lishi kerakligini b ildiradi. Hisobot davri daromadlari va xarajatlarining muvofiqiigi prin sipi m uayyan davrda shu davr darom adlarining olinishini shart qilgan xarajatlarnigina aks ettirilishini bildiradi. A gar xarajatlar va darom adlam ing ayrim tu rlari o ‘rtasida bcvosita b o g ‘liqlikni aniqlash qiyin b o ‘lsa, xarajatlar b ir nccha hisobot davrlari o ‘rtasida taqsim lashning biror-bir tizimi asosida taqsim lanadi. Aktivlar va majburiyatiarning haqiqiy bahoianishiprinsipi aktivlar va m ajburiyatiarning aso siy bahoianishi ulam ing tannarxi yoki sotib olingan qiym ati b o ‘lishini nazarda tutadi. 0 ‘zbckiston R cspublikasining «Buxgaltcriya hisobi to‘g ‘risida»gi Q onuniga muvofiq bux g altcriy a hisobi va hisobotini tashkil ctishni tashkilot rahbari am alga oshiradi. Rahbar ichki hi sob va hisobot tizim ining ishlab chiqilishini, x o ‘ja lik opcratsiyalarini nazorat qilish tartibini, to ‘liq va aniq b u x g alteriy a hisobi yuritilishini, hisob hujjatlarining saqlanishini, tashqi foydalanuvchilar uchun hisobotni tayyorlanishini, soliq hisobotlarini va b o sh q a hujjatlam ing tayyorlanishini ham da hisob- kitoblam ing o ‘z vaqtida am alga oshirilishini ta ’m inlashi shart. Budjct tashkilotining rahbari: tashkilotda buxgaltcriya hisobini to ‘g ‘ri yuritilishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishga; hujjatlam i rasm iylashtirish, hujjatlarni va m a’lumotlami hisobga olish uchun taqdim ctish m asalalari b o ‘yicha bosh buxgaltem ing talablarini hisobga aloqasi b o 'lg an tashkilotning barcha tarkibiy b o ‘linm alari va xodim lari tom onidan bajarilishini ta ’m inlashga mas’uldir. 114 Budjct tashkiloti rahbari m azkur tashkilo tda hujjatlam i im zolash huquqiga ega b o ‘lgan shaxslam ing ikkita ro 'y x atin i tasdiqlaydi. Birinchi ro ‘y x a tg a -ra h b a rlik vazifalarini am alga oshiruvchi shaxslar, ik kinch isiga-buxgalteriya hisobi va m oliyaviy boshqarish vazifalarini am alga oshiruvchi shaxslar k irad i.B u ro ‘yxatlarda k o ‘rsatilganm ansabdor shaxslarning har qaysisiga qanday hujjatlarga im zo chekishga huquq bcrilganligi ham aniqlab qo‘yiladi. Y uqorida k o ‘rsatilgan shaxslam ing im zosi bo‘lmagan hujjatlar haqiqiy hisoblanm aydi. Budjct tashkilotlarida buxgalteriya hisobi O ‘zbckiston Respublikasi M oliya vazirligining m c’yoriy hujjatlarida bclgilangan yagona uslubiyatni q o ‘llab yagona tizim bo‘yicha tashkil qilinadi. Budjet va budjetdan tashqari m ab lag ‘lar b o ‘yicha xarajatlar sm etalarining ijrosi buxgalteriya hisobini ikki yoqlama yozish tizim i b o ‘yicha olib boriladi. B udjet tashkilotlarining katta-kichikligi, xarajatlar sm etalarining hajmi, operatsiyalar soni va m a ’lum otlam i ishlash vositalaridan foydalanilishiga qarab hisobning turli shakllari (m em orial-order, ju rn al-o rd er, bosh-jurnal va boshqalar) q o ‘llaniladi. B uxgalteriya hisobining m em o ria l-o rd er shakli Bu shakl q o ‘llanilganda ayrim boshlang‘ich hisob hujjatlari yoki guruhlovchi va y ig ‘uvchi vedom ostlar aso sid a m cm orial-orderlar tuziladi va har bir m em orial-ordem ing um um iy sum m asi ro‘yxatga olish jum aliga yoziladi. M em orial-orderlam ing m a ’lumotlari bosh kitobga yoki bosh kitobning o ‘rnini bosadigan nazorat vedom ostiga yoziladi. Bunda debet subschyoti bo'yicha korrespondensiyalanuvchi kreditlanuvchi subschyotlar hamda kredit subschyoti bo‘yicha korrespondensiyalanuvchi dcbetlanuvchi su bsch yo tlar k o ‘rsatiladi. Oy tugagandan kcyin har bir subschyotning debeti v a krediti b o ‘yicha yozuvlar jam i (aylanm asi) sintetik schyotlar b o ‘yicha aylanm a vcdom ostga o ‘tkaziladi. Bu vedom ostning ja m i r o ‘yxatga olish ju m ali b o ‘yicha jam i sum m a bilan solishtiriladi. M em orial-orderlarga ilova qilingan hujjatlam ing m a ’lumotlari bo‘yicha analitik hisob schyotlari olib boriladi; oyning oxirida ular asosida aylanm a vedom ostlari tuziladi; 115 sintetik schyotlar b o ‘yicha aylanm a vedom ost bilan solishtiriladi. Sintetik schyotlar b o ‘y ich a aylanm a vedom ost asosida balans tuziladi. M em orial-order shaklning asosiy kam chiliklari b o‘lib analitik hisobning sintetik hisobdan alohidaligi, bitta summani ko‘p m arotaba yozilishi (m em orial-orderda, ro ‘yxatga olish jum alid a, sintetik hisob va analitik hisob registrlarida), hisobot tuzishda jo riy hisob m a’lum otlarini yig ‘ib ehiqilishi v a guruhlashtirilishini am alga oshirish kerakligi hisoblanadi. Yüklə 3,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|