Bundan sonra Azərbaycan Tibb Universitetində 2013/2014-cü tədris ilinin
Yüklə 266,44 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Xocalı soyqırımı anıldı Başının üstünü buludlar aldı, Fəryadın, ah-nalən göyə ucaldı. Xocalı torpağın viranə qaldı, Boguldu haqq səsin, susdun o gecə. Dərdinin ağrısı dözülməz oldu. Gözlərin işgəncə şahidi oldu. Gör neçə insanın gözü oyuldu, Torpağın al qanı içdi o gecə. Zülümlər, əzablar qismətin oldu, Xarı bülbülün də kədərdən soldu. Günahsız analar, bacı, qardaşlar Düşmənin əlində oyuncaq oldu.
Jalə ƏlyEvA, Elmi-Təqiqat Mamalıq və Ginekologiya İnstitutunun əməkdaşı SUSDUN O GECƏ XOCALININ DƏRDİ HARAY... X o c a l ı y a ə d a l ə t 28 fevral 2014-ъц ил http://www.amu.edu.az 7 Sirkon mineralı kimyəvi tərkibcə sirkonium-silikatdır - Zr Sio 4 . Mineralın adı fars dilində olan sarqun - qızılı rəngli (farca Sar - «qızıl», qunn - «rəng» deməkdir) sözdən əmələ gəlmişdir. daha gözəl olan qızılı-sarı və qırmızı sirkonla yanaşı qəhvəyi, sarımtıl-yaşıl, göy rəngli, rəngsiz və hətta qara rəngli sirkon da təsadüf edilir. Qızılı-qırmızı daşlar hiasintam adlandırılır. Qədim yunan əfsanəsinə görə Hiasint mübahisədə Günəş, işıq və müdriklik allahı Apollonun atdığı disklə öldürülmüşdür. Gənc oğlanın torpağa tökülmüş qan damcıları hiasint gülünə çevrilmişdir. Onlar da daşlaşaraq qiymətli daş olmuşlar. Zərgərlik işində çox vaxt qəhvəyi rəngli sirkon istifadə olunur. Onlar yandırıldıqdan sonra çox gözəl mavi rəng alırlar. Sirkon yataqla- rının Braziliyanın, Seylonun, Birmanın ərazisində olması məlumdur. Eyni zamanda Avstraliya, Madaqaskar və Cənubi Norveçdə də sirkon tapılır. Rusiyada sirkon Qərbi və Cənubi Primoryedə, habelə Uralda hasil edilir. Hazırkı dövrdə hesab edilir ki, sarı-qırmızı rəngli sirkonlar hipofizə, əzgiləbənzər vəziyə müsbət təsir göstərir və qara ciyərin işini stimul- laşdırır, iştahanı yaxşılaşdırır. Onlar qəbizlik, mədənin zəifləmiş sekresiyası, pielonefrit və bağırsaqların atoniyası zamanı köməklik göstərir. Sirkon emosional müvazinətin əldə olunmasını təmin edir və yuxusuzluğu müalicə edir. Uzaq keçmişdə qırmızı sirkon tacirlərin, artistlərin və səyyahların həmayili olmuşdur. He- sab edilir ki, sirkon əqli qabiliyyəti yaxşılaşdırır və elmlə məşğul olmaq arzusu həvəsləndirir. O, insana qəlbində öz gücünə, nikbinliyə və gümrah- lığa inam yaradır. Sirkon insanda təpədə yerləşən və baş be- yin vəzilərini qidalandıran aktiv mərkəzə təsir göstərir. Bu daş mənəviliyin, dindarlığın və kosmosun ali qüvvəsi ilə əlaqənin inkişafını təmin edir. Sirkonla bəzədilmiş zinət əşyalarını, əsasən, Qoç və Dolça bürcündə doğulanların taxması məqsədəuyğundur. Сащиб ЯщмЯдов, Цмуми эиэийена вя еколоэийа кaфедрасынын досенти Kafedranın kitab rəfi Həkim məsləhəti Uzun illər Azərbaycan dilində əmək gigiyenasına aid dərsliyin ol- maması bu fənnin bir elm kimi sis- temli şəkildə tədrisində çətinliklər yaradırdı. Hazırkı dərslik sanitar – epide- miolji xidmətin bir çox sahələri, o cümlədən sanitar- gigiye- nik monitorinqləri, zərərli peşə risqlərinin qiymətəndirlməsini, yeni texnika və texnologiyaların işçi orqanizminə və əmək qabiliyyətinə spesfik və qeyri- spesfik təsirlərini, habelə onlardan qorunmaq üçün profilaktik tədbirlərin həyata
keçirilməsi yollarının öyrənilməsini nəzərdə tutur. Kitabda ümumi əmək gigiyena- sının nəzəri bölməsinə daxil olan bütün mövzular peşə ilə əlaqədar yaranan xəstəliklər, əmək fizio- logiyası, istehsalat mikroiqlimi, yüksək və aşağı atmosfer təzyiqi şəraitində əmək gigiyenası, əmək gigiyenasında və nanotexnologi- yalar nanohissəciklər, o cümlədən fiziki, kimyəvi və bioloji istehsalat amilləri, istehsalat zəhərlərinin əsas xarakteri, sənaye allergenləri və peşə xəstəlikləri, sənaye konserogenləri, reproduktiv sağ- lamlıq, istehsalat işıqlanması və ventilyasiyası, fərdi mühafizə vasitələri (FMV) əmək gigiyena- sında sanitar- epidemioloji nəzarət kimi məsələlər öz əksini tapmışdır. Dərslik ATU-nun tibbi-profilakti- ka fakültəsinin proqramına uyğun olaraq tələbələr üçün nəzərdə tutulsa da, lakin ondan diplom- dan sonrakı təhsil zamanı mü- vafiq ixtisas həkimləri, orta tibb məktəbinin tələbələri və müxtəlif sanitar nəzarəti orqanlarında çalı- şan mütəxəssislər də istifadə edə bilərlər. Dərslikdə zərərli amillərin mənbələri, onların işçi orqanizminə mənfi təsiri, normallaşdırılması və profilaktika məsələlərinin işıq- landaralması üçün qüvvədə olan Dövlət Standartları, Sanitariya Qaydaları, metodik tövsiyələr və təlimatlardan istifadə edilmişdir. Hər iki dərslik Azərbaycan Tibb Universitetinin Mərkəzi Tədris Me- todik Komissiyasının təsdiq etdiyi proqrama uyğun olaraq tərtib edil- mişdir. Dərslikdə uşaq
və yeni-
yetmələrin böyümə və inkişafı, sağlamlıq vəziyyəti, orqanizmin möhkəmləndirilməsi, onların əqli və fiziki fəaliyyətinin öyrənilməsi, habelə, uşaq müəssisələrinin plan- laşdırılması, inşası, avadanlıqlarla təchizatının gigiyenası, uşaqların qidalanmasının fizioloji əsasları, onların təlim-tədris prosesinin gi- giyenik qiymətləndirilməsinə aid müayinə üsulları verilmişdir. Dərsliyə ən yeni müasir müayinə üsulları salınmışdır ki, bunlar uşaq və yeniyetmələrin tibbi təminatı, əmək və istehsalat tədrisinin təşkili, uşaq və yeniyetmələrin fizi- ki tərbiyəsi, orqanizmin funksional vəziyyətinin qiymətləndirilməsi və s. əhatə edir. Kitab hazırlanarkən kafedranın pedaqoji təcrübəsi əsasında prinsi- pial məsələ kimi vahid tədris meto- dikası sisteminə əməl olunmasına xüsusi diqqət verilmişdir. Ayrı- ayrı mövzuların tərtibi za- manı əsas məqsəd, tələbələrin gələcək ixtisaslarına uyğun olaraq bilik və bacarıqlarının artırılması, sərbəst işləmələri üçün vərdişlərin formalaşdırılmasından ibarətdir. Dərslik Tibb
Universitetinin tib bi profilaktika və pediatri- ya fakültələrinin tələbələri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bununla belə, kitab uşaq müəssisələrində, polikli- nikalarda çalışan həkim-pediatrlar və GEM-lərin uşaq və yeniyetmələr şöbəsinin həkimləri üçün də faydalı ola bilər.
-Azərbaycanda ən geniş yayılmış xəstəliklər karies və onun ağırlaşmaları olan parodont xəstəlikləridir. Onların əhali arasında yayılması 90% -dən çoxdur. Bundan başqa qeyri-karies mənşəli xəstəliklər, xüsusən də flüazor, selik- li qişa xəstəlikləri də kifayət qədər (30%-dən çox) geniş yayılmışdır. - Azərbaycan əhalisi dişlərinə düzğün qulluq edirmi? -Bu sahədə mütamadi olaraq çoxlu sayda məqalələr çap edilməsinə və kütləvi infor- masiya vasitələrində tövsiyə xarakterli çıxış- lar edilməsinə baxmayaraq, əhali arasında dişlərə düzğün qulluq edilməsi qənaətbəxş vəziyyətdə deyildir. Birincisi qeyd etmək la- zımdır ki, hər bir şəxs gündə 2 dəfə dişlərini fırçalamalı və yeməkdən sonra ilıq su ilə yaxa- lamalıdır. Səhər və axşam yatmamışdan qa- baq dişlərin təmizlənməsi mütləqdir. Bundan başqa hər bir şəxs həkimin məsləhətinə uyğun olaraq ağız boşluğunun gigiyenasına individual yanaşmalıdır. Ağız boşluğunun sanasiyası, ka- riesli dişlərin müalicəsi, ehtiyac olduqda orto- pedik və cərrahi müalicə də vacib şərtlərdəndir. -diş sağlamlığı üçün profilaktik olaraq nə etmək lazımdır? -Dişlərin sağlamlığı üçün profilaktika qaydalarına mütləq riayət edilməlidir. Bunun üçün ilk növbədə ağız boşluğunda sanasiya aparılmalı və diş daşları təmizlənməlidir. Bundan sonra dişlərin vaxtlı vax- tında fırçalanması, antiseptik vasitələrlə həkimin göstərişinə üyğun olaraq qarqara edilməsi, kəskin acı, turş, şirin qidalardan bir qədər az qəbul edilməsi, ildə 2-3 dəfə ağız boşluğunda dişlərin vəziyyətinə nəzarət üçün həkim müayinəsindən keçməsi və s. profilaktik tədbirlərə aiddir. Bəzi regionlarda yod çatışmazlığı ilə əlaqədar yodlu duzlardan istifadə edilməsi də profilaktik tədbirlərə aiddir.
yeniliklər var? İmplantlar Azərbaycanda nə dərəcədə populyardır? -Son dövrlərdə stomatologiya sahəsində həm estetik, həm də funksional olaraq çox yüksək keyfiyyətə malik plomb materialların- dan istifadə edilməklə yanaşı, implantologiya da geniş yayılmışdır. Artıq demək olar ki, bu sahədə stomatoloq-həkim hazırlığında implan- tologiya sahəsi də tibb universitetinin stoma- tologiya kafedralarında tədris olunmağa baş- lamış. Respublikada bu sahədə bir çox müasir implantoloji klinikalar yaradılmışdır. Bu sahədə müxtəlif kurslar açılmış və həkimlərin prak- tiki vərdişlərinin artırılması üçün böyük işlər görülməkdədir. Günel ASlAnovA, ATU-nun mətbuat katibi «Dişlərimizə düzgün qulluq etmirik» SİrKon rizvan Məmmədov: “Son dövrlərdə stomatologiya sahəsində həm estetik, həm də funksional olaraq çox yüksək keyfiyyətə malik plomb materiallarından istifadə edilməklə yanaşı, implantologiya da geniş yayılmışdır.” ГИЙМЯТЛИ ДАШЛАР МЦАЛИЪЯ ЕДИР S.A.Gürzəliyev, Z.B.Məmmədova, n.Q.Süleymanzadə, S.Ə.Həsənova, Ş.M.Balayeva, n.Q.İsmayılova “Uşaq və yeniyetmələr gigiyenası” resenzetlər: M.A.Kazımov, r.H.Əliyeva. (dərslik) Bakı, “ Təbib”, 2010. – 289 səh. S.A.Gürzəliyev, r.H. Əliyeva, r.A.orucov, M.y.nəbiyeva “Əmək gigiyenası” resenzetlər: M.A.Kazımov, r.Ə.Çobanov, M.T.Meybalıyev, M.Ə.Babayev . (dərslik) Bakı, “ Təbib”, 2013. – 488 səh. •
sahəsindəki yeniliklərlə bağlı mövzu haqqında ekspert rəyini təqdim edirik. Suallarımızı Azərbaycan Tibb Uni- versitetinin terapevtik stomatologiya kafedrasının dosenti rizvan Məmmədov cavablandırır. http://www.amu.edu.az 28 fevral 2014-ъц ил Stomatologiya fakültəsinin V kurs, 722 a qrup tələbəsi Hacıyev Rüfət Arzuman oğlunun adına verilmiş qiymət kitabçası itdiyi üçün etibarsız sayılır.
II müalicə profilaktika fakültəsinin II kurs, 304 a qrup tələbəsi Nəbiyeva Minurə Arzu qızının adına verilmiş tələbə bieti itdiyi üçün etibarsız sayılır. Həsənova Məlahət Əkbər qızına 1998-ci ildə Azərbaycan Tibb Universiteti tərəfindən pediatriya ixtisası üzrə verilmiş internatura vəsiqəsi itdiyi üçün etibarsız sayılır. Quliyev Mehti Arif oğluna 1993-cü ildə Azərbaycan Tibb Universiteti tərəfindən verilmiş internatura vəsiqəsi itdiyi üçün etibarsız sayılır. Dadaşova Natəvan Təhmasib qızına 2008-ci ildə Azərbaycan Tibb Universiteti tərəfindən oftalmologiya ixtisası üzrə verilmiş internatura vəsiqəsi itdiyi üçün etibarsız sayılır. Áàø ðåäàêòîð ÅËÄÀÐ ÈÑÌÀÉÛË Ìüÿëëèôëÿðëÿ ðåäàêñèéàíûí ìþâãåéè üñò-üñòÿ äüøìÿéÿ áèëÿð. ßëéàçìàëàð ýåðè ãàéòàðûëìûð. Qəzet “Òÿáèá” ãÿze òè íèí êîìïüòåð ìÿð êÿ zèíäÿ éûğûëûð, ñÿùè- ôÿ ëÿíèð, “Áÿõòèéàð-4” ÈÊØ-äÿ ÷àï îëóíóð
. Ц Н В А Н Ы М Ы З: Мярданов гардашлары - 100 2-ъи мяртябя, тел.: 595-24-97 tabibqazeti@gmail.com Ëèñåíçèéà Н - 022633 Èíäåêñ -0269 Ñàéû 4000 Ñèôàðèø: 132 Аllаh istədiyi şəxsə hikmət (еlm, mərifət, müdriklik) bəxş еdər. Kimə hikmət bəxş еdilmişsə, оnа çоxlu xеyir (əbədi səаdət) vеrilmişdir. Bunu yаlnız аğıl sаhibləri düşünüb dərk еdərlər! Qurani-Kərim, əl-Bəqərə surəsi, аyə 269. * * *
Bəndələrinə dе: «Dаnışdıqlаrı zаmаn gözəl sözlər söyləsinlər. Şеytаn оnlаrın аrаsınа fitnə- fəsаd sаlа bilər». Qurani-Kərim, əl-İsra surəsi, аyə 53. * * *
Düz yоlu tаpаn bəşəriyyət məhv оlmаz. Yаlnız mübаhisə və münаqişə оnu məhv еdə bilər. Məhəmməd pеyğəmbər (ə.s.) * * *
Hаqsızlığın qаrşısındа əyilmə, çünki nаmusunlа bərаbər, hаqqını dа itirərsən. İmаm Əli (ə) * * *
Yаlnız sözdə dеyil, həm də işdə hikmət sаhibi оl! nəsirəddin Tusi * * *
Hikmət bu dünyаnın vücudundа qаn, Hikmətdir dünyаdа əbədi qаlаn. Şəhriyаr * * *
Аbi-həyаt kimi sözüm həyаt vеrər insаnlаrа, Аrif оlаn fеyz аpаrаr, nаdаn isə dоdаq büzər. Məsləksizə hikmət dərsi, nаdаnlаrа öyüd nеylər, Ulаğın dа qаbаğınа Gövhə r töksən, mаt-mаt süzər. nəsimi * * *
Mənim qəlbim su ilə аlоv kimi incə və güclü ikən, Nə üçün mən hər yаrаmаzın qаrşısındа... аlçаlırаm?! Əbül-Ülа Gəncəvi * * *
Bədniyyətli аdаmlаrın yаxşılığı оlаr bəd, Yаlаnlаrlа fəxr еtməyə оnlаr еtmişdir аdət. Dоğruluqlа yоx işləri, аtаlаrı bilinmir, Nə Аdəmdən törənmişlər, nə İsаdаn – budur sirr. Xаqаni * * *
Bir itə bir tikə çörək vеrəndə, Unutmаz yüz kərə bаssаn dа dаşа. Аlçаğа bir ömür çörək yеdirtsən, Bir dəfə tünd оlsаn, bаşlаr sаvаşа. Əqli hərəkət, əxlаqi hərəkətin əsаsıdır. Nəfsi özbаşınа burаxsаn insаnı аlçаqlığа, Cilоvlаyıb istiqаmət vеrsən – Kamalа çаtdırаr.
* * *
Ədаlət kаinаtın ruhudur. Ö.Xəyyаm * * *
...Kim sənə pislik еdərsə, аğlı nаqisdir оnun, Kim səni dоstu bilərsə, məncə, о, nаdаn dеyil!... Qətrаn Təbrizi * * *
Yurdumuz yоlundа şəhid оlmаq şərəflidir. Şərəfli ölümdən qоrxmа. Yаrаmаz аdаmın vicdаnını оyаtmаq üçün оnu sillələmək lаzımdır. Аristоtеl Hazırladı : röya KƏlBİQıZı Türkiyədə dərman sahəsində maraqlı bir metod tətbiq edilib. Artıq satışa təqdim edilən məhsulların saxtalığı «dərman izləmə
sistemi»-nin mobil
tətbiqləri sayəsində də müəyyən ediləcək. Yəni cib telefonu ilə dərmanların istifadəyə yararlı olub olmadığını bilmək olacaq. İnkişaf etdirilən tətbiqdə vətəndaş dərman qutularının üzərindəki kvadrat kodu ağıllı cib telefonlarına oxudaraq ya da əllə sorqulayaraq satın aldığı dərmanın vəziyyəti haqqında məlumat əldə edəcək. Beləliklə saxta, bazardan toplanmış və ya son istifadə etmə tarixi keçmiş dərmanlardan xəbərdar olacaq, bunun sayəsində vaxtı keçmiş dərman istifadəsindən ötəri əmələ gələ biləcək çətinliklər önlənəcək. Dərman üzərindəki kvadrat kod oxunduqda son istifadə etmə tarixi göstəriləcək və ona uyğun xəbərdarlıq olunacaq. Əgər saxta və ya qaçaq dərmandırsa ‘Dərman sistemdə qeydli deyil’ şəklində xəbərdarlıq çıxır. Bu mərhələdə ekranda ‘bildir’ düyməsi gəlir. Vətəndaş bu dərmanı haradan aldığına dair bölməni doldurduqda isə Türkiyənin Səhiyyə Nazirliyi hərəkətə keçərək, lazımi ölçü götürəcək. Medisana şirkəti, inkişaf etdirdiyi FTN 76120 - İnfrared uzaqdan ölçmə termometr ilə körpələrin hərarətini o yatarkən belə onu narahat etmədən, uzaqdan (5 smdən) ölçə bilən termometr hazırlayıb. Eyni zamanda körpənin olduğu mühiti, duş suyu istiliyini nəzarət altında saxlamaq istəyən analar üçün mühüm rolu oynayır. Kliniki cəhətdən təsdiq olunan «uzaqdan ölçmə termometri» texnolji baxımdan bir çox tələblərə cavab verir. Çox funksiyalılığı ilə fərqlənir, hərarətdən əlavə mühitin və mayelərin də istiliyini ölçür. Bu cihaz (FTN 76120- İnfrared) sayəsində uşaqları narahat etmədən hərarətin səviyyəsini məsafədən bilmək olur. Mütəxəssislər körpənin ilk duş suyu istiliyinin ana qarınındakı mühit temperaturu (37° C) ilə eyni dərəcədə olmasını məsləhət görür.
Edilən elmi tədqiqatlara görə uşaq psixologiyasının inkişafında bunlar əhəmiyyətlidir. Həmçinin, körpənin olduğu mühit ilə hamam suyunun istiliyinə nəzarət etmək olur. Hər dəfə 1° C interval götürməklə 33° C-yə qədər sabitləşdirmək mümkündür. Bu cihaz bir saniyədə 0 ilə 100° C arasında temperatur səviyyələrini etibarlı bir şəkildə ekranda əks etdirir. Bir dəqiqədən sonra avtomatik olaraq bağlanır. Bundan əlavə dəyişən ekran rəngi və səsli xəbərdarlıq sistemi ilə aşağı və yüksək temperaturu göstərir, 12 dəfə ölçüməni yaddaşda saxlayır.
u Stressin, gərginliyin və bir çox faktorların əmələ gətirdiyi infarkt, yaş artdıqca təhlükəli olur. Bu baxımdan infarkt önləyici imkanlardan və proseduralardan (düzgün qidalanma, idman məşqləri, nizamlı yuxu və s.) istifadə əhəmiyyətlidir. Bunların sayəsində infarkt tez aşkarlanaraq yaxşı müalicə edilə bilər. Xüsusən, ürək böhranlarını əvvəlcədən göstərən cihazlar təsirlidir. ABŞ-ın elektron nəhəngi Apple infarktı əvvəlcədən müəyyən edəcək cihaz hazırlayıb. Apple bu cihazı yaxın zamanlarda satış bazarlarına çıxaracaq. San Francisco Chronicle qəzetində bu mövzu ilə əlaqədar xüsusi məqalə də dərc edilib. Şirkətin səs mütəxəssisi Tomlinson Holman bu lahiyə haqqında açıqlama verib. Proyektdə əsas məqsəd damarlarda axan qanın səsinin izlənilməsi olacaq. Şirkətin səhiyyə məqsədli tətbiqləri artıracağı da bildirilir.
- Uşaq və yeniyetmələrin gigiyenası kafedrası - 1 yer (0,75 vahıd ) - Epidemiologiya kafedrası - 1 yer - Bioloji kimya kafedrası - 1 yer (0,5 vahid ) - Onkologiya kafedrası - 1 yer
- Xarici dillər kafedrası - 1 yer - Əczaçılığın texnologiyası, iqtisadiyyatı və təşkili kafedrası - 1 yer - Farmkologiya kafedrası - 1 yer Kafedranın müəllimi: - İctimai fənlər kafedrası - 1 yer Kafedraların assistentləri: - Terapevtik və pediatrik propedevtika kafedrası - 1 yer (0,5 vahid) - Histologia, embriologiya və sitologiya kafedrası - 1 yer (0,5 vahid) - Terapevtik stomatologiya kafedrası - 1 yer (0,75 vahid ) - Əczaçılığın texnologiyası, iqtisadiyyatı və təşkili kafedrası - 1 yer - Əczaçılığın texnologiyası, iqtisadiyyatı və təşkili - 1 yer (0,5 vahid) - İctimai sağlamlıq və səhiyyənin təşkili kafedrası -1 yer (0,5 vahid) - Ümumi və toksikoloji kimya kafedrası - 1 yer Müsabiqədə iştirak etmək üçün sənədlərin təqdim olunma müddəti elan qəzetdə («Təbib» qəzeti 28 fevral 2014-cü il) dərc olunduğu gündən 30 gün keçənədəkdir. Sənədlər rektorun adına yazılmış ərizə ilə birlikdə aşağıdakı ünvana təqdim edilməlidir: Bakı şəhəri- Az 1022, Bakıxanov küçəsi 23. Telefon: 597-10-08 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI SƏHİYYƏ NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN TİBB UNİVERSİTETİ ÊÀ ÔÅÄ rÀ ËÀr ÜZrƏ ÀŞÀ ğÛ ÄÀ ÊÛ ÉÅrËƏrİ ÒÓÒÌÀà Ü×Ün ÌÜÑÀ ÁÈÃß ÅËÀN ÅÄÈR Yüklə 266,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|